Những điệu múa độc đáo của người Mông Bắc Hà-Si Ma Cai
Thứ sáu, 06:48, 05/07/2024 Giàng Seo Pùa/VOV4 Giàng Seo Pùa/VOV4
VOV4.VOV.VN: Người Mông ở hai huyện Bắc Hà-Si Ma Cai của tỉnh Lào Cai có điệu nhiều múa độc đáo. Trong đó phổ biến nhất là múa khèn và múa gậy sênh tiền được hình thành từ lâu đời và gắn liền với đời sống tinh thần nên được đông đảo cộng đồng yêu thích. (Chương trình Tìm hiểu các dân tộc Việt Nam ngày 03/07/2024)

 

Từ xa xưa, múa khèn chỉ diễn ra trong đám tang, nhưng dần dần sau này múa khèn đã được các nghệ nhân biểu diễn tại các lễ hội, rồi biểu diễn văn nghệ tại các thôn bản. Ông Lý Quang Dín, Phó Trưởng phòng dân tộc huyện Si Ma Cai là một người con của dân tộc Mông ở xã Thào Chư Phìn cho rằng điệu múa khèn đã giúp con người xích lại gần nhau hơn, đem lại không khí đầm ấm, vui tươi cho bản làng vùng cao mỗi khi có lễ hội hay dịp mùa xuân về. "Về truyền thống múa khèn theo ngày xưa là đám ma. Thời đại ngày nay múa khèn cũng là một trong những sinh hoạt văn nghệ của cộng đồng được các cha ông truyền lại cho thế hệ trẻ từ cái làm khèn cho đến lưu giữ thổi khèn rồi múa khèn vân vân. Huyện đã chỉ đạo các xã là tiếp tục phát huy lưu giữ, sẽ cố gắng khai thác sâu hơn trong cái thời gian tới"

 

Động tác múa khèn rất đa dạng, phong phú: múa nhảy đưa chân, quay đổi chỗ, quay tại chỗ, vờn khèn, lăn nghiêng, lăn ngửa, múa ngồi xổm, đi tiến, đi lùi theo bốn hướng. Mỗi bước tiến, bước lùi chỉ để chân này chạm gót chân kia. Động tác cơ bản là khom lưng, quay gót chân tại chỗ và quay gót chân di động trên vòng quay lớn rồi thu hẹp dần theo hình xoắn ốc. Vì vậy, theo anh Giàng A Hải, cán bộ Phòng văn hóa Thông tin huyện Bắc Hà thì người nào muốn thổi được khèn và múa khèn giỏi phải trải qua một quá trình rèn luyện.

Vào những ngày hội hoặc biểu diễn văn nghệ, chúng ta có thể thấy người múa khèn với những bước nhún, bước đảo, bước quay hoặc vừa ôm khèn, vừa lăn mình trên bãi đất tạo nên một vũ điệu rất đẹp. Anh Giàng A Hải, cán bộ Phòng văn hóa Thông tin huyện Bắc Hà cho biết: "Với cách kết hợp giữa thổi và múa thì phải nói đây phải là những nghệ nhân rất điêu luyện, họ mới kết hợp hài hoà được vì khi thổi thì phải kết hợp với động tác xoay chuyển theo những động tác uyển chuyển kết hợp với võ thuật cũng như là cái ngón tay của mình và hơi của mình phải có sự kết hợp hài hoà, chính vì vậy đây là một việc khá là khó và phức tạp, khi du khách nhìn vào có thể thấy di chuyển của các nghệ nhân rất là mềm mại, uyển chuyển, linh hoạt nhưng khi một người mới cầm cây khèn vào thì sẽ cảm thấy đây là một việc khá là khó"

 

Điệu múa khèn của người Mông ẩn chứa cả dấu tích lịch sử  tộc người. Trải qua biết bao nhiêu cuộc thiên di, đồng bào vẫn giữ gìn và lưu truyền được hàng trăm bài khèn và điệu múa khèn truyền thống, đó là một tài sản vô cùng quý giá góp phần tô điểm thêm sự phong phú, đa dạng về văn hóa của người Mông. 

Cùng với vũ điệu khèn trong ma chay và vui chơi giải trí trong các lễ hội thì điệu múa gậy tiền (còn gọi là điệu múa sênh tiền) rất được người Mông yêu thích.

Theo anh Giàng A Hải, cán bộ Phòng văn hóa thông tin huyện Bắc Hà thì nguồn gốc của cây gậy tiền có xuất xứ từ bộ binh khí của người Mông dùng để chống trả thú dữ, người xấu từ thời xa xưa của người Mông: "Người Mông có một bộ binh khí gồm bộ hơi, bộ gõ, bộ binh. Bộ binh thì bao gồm đại đao, đao, kiếm, côn gậy và chùi rất nhiều để tạo nên một bộ đầy đủ là 18 thứ, trong đó cây gậy và cây khèn đều có mặt ở trong đấy. Cây gậy cũng là một trong những cây đứng thứ 4 hết sức quan trọng ở trong bộ này. Cây gậy này có một chức năng nhiệm vụ là kết hợp hài hòa với các điệu võ của người Mông cùng với những động tác nhịp nhàng đánh, đỡ của các loại binh khí"

Cây gậy sênh tiền được làm bằng cây trúc có độ dài khoảng 80 phân đến một mét, đường kính khoảng 5 đến 7 phân. Cây trúc chia thành bốn khúc nhỏ, đục lỗ ở giữa để gắn những đồng xu vào. Ở hai đầu chiếc gậy được buộc một túm chỉ màu: xanh, đỏ, tím, vàng với mục đích trang trí cho cây gậy đẹp và bắt mắt trong quá trình biểu diễn.

Múa sênh tiền thường có từ bốn đến tám nam, nữ kết hợp hoặc múa đôi nam nữ. Nhìn những đôi tay khéo léo của chàng trai, cô gái những đồng tiền cổ xoay tít làm phát ra tiếng kêu xoèn xoẹt, cộng với  các động tác lên xuống, xoay người rất nhịp nhàng.

Múa sênh tiền không phân biệt già trẻ, gái trai, hễ ai thích là hoàn toàn có thể múa được, vì thế điệu múa này đang phổ biến rộng rãi trong cộng đồng người Mông ở hai huyện này. Vào những ngày chợ phiên, bà con cũng sắn sàng mang cây gậy sênh tiền ra biểu diễn phục vụ du khách gần xa.

 

Múa gậy sênh tiền là những điệu múa độc đáo mang đậm bản sắc của người Mông. Điệu múa này vẫn được người Mông gìn giữ và phát huy, được truyền dạy cho thế hệ con cháu. 

Giàng Seo Pùa/VOV4

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC