Đồng bào H’rê tái hiện lễ cúng bến nước tại Làng Văn hóa
Thứ hai, 11:23, 03/07/2023Lâm Thanh/VOV4
VOV4.VOV.VN - Cúng bến nước là nghi lễ cổ truyền trong đời sống tâm linh của đồng bào H’rê ở huyện Ba Tơ, Quảng Ngãi.
Lễ cúng bến nước còn được gọi là Tết giọt nước, Tết bến nước. Đây là nghi lễ truyền thống mang nét văn hóa đặc trưng, đậm chất nhân văn, có ý nghĩa giáo dục sâu sắc cho thế hệ trẻ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của đồng bào dân tộc H'rê.
Đồng bào H'rê huyện Ba Tơ, Quảng Ngãi tái hiện nghi thức cúng bến nước tại Làng Văn hóa. Nghi thức có sự tham gia của bà con dân tộc Gia Rai, Cơ Tu định cư tại làng và các du khách tham quan.
Với đồng bào H'rê, nguồn nước là nơi nữ thần Vada ngự trị, nơi giữ hồn người, giữ gia tài, súc vật của bản làng.
Đồng bào cúng thần nước là để tri ân nguồn nước đã giúp cho người dân cày cấy, gieo hạt trên nương, mùa màng bội thu và cuộc sống được no đủ, đồng thời mời thần nước về ăn tết cùng với dân làng.
Lễ cúng bến nước là hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang nhiều ý nghĩa tích cực trong đời sống tâm linh của người H’rê.
Phong tục này không chỉ đơn thuần là tín ngưỡng mà còn nâng cao ý thức của đồng bào dân tộc trong việc bảo vệ, giữ gìn nguồn nước buôn làng.
Giàn cúng bến nước.
Theo nghi thức cổ truyền, trước ngày diễn ra lễ cúng, bến nước sẽ được bà con dân làng dọn dẹp sạch sẽ. Người già, hoặc những người đàn ông có kinh nghiệm,sẽ lên rừng lấy tre, lá rừng về làm giàn cúng. Cuốn lá thành cốc chuẩn bị chu đáo cho lễ cúng.
Lễ vật không thể thiếu là con gà, rượu, trứng gà. Thầy cúng Phạm Thị Hết (người choàng áo xanh) và chủ làng Phạm Thị Đế (người cầm ống rượu) chủ trì nghi lễ.
Sau những lời cúng báo thần linh trước ngôi nhà dài, thầy cúng dẫn đầu, theo sau là chủ làng và bà con đi ra nơi bến nước.
Là nghi lễ lớn dịp đầu năm của buôn làng, nên lễ cúng còn có giàn cồng chiêng.
Thầy cúng khấn báo với thần nước. Khẩn mời các giàng, các thần linh về dự, phù hộ cho nghi lễ diễn ra suôn sẻ. Trứng gà, rượu đã bày biện sẵn trên giàn cúng. Theo quan niệm của người H'rê, trứng là lễ vật sạch sẽ nhất để dâng lên các vị thần linh.
Lời khấn báo, thỉnh mời yang, các thần linh về dự lễ
Sau khi thông báo với thần linh, chủ lễ tiến hành lễ cúng. Lời khấn nội dung: xin các Yàng phù hộ cho dân làng có nguồn nước sinh hoạt, tưới tiêu dồi dào, cho cây cối không bị khô, cho lúa ngô không bị chết, cho dân làng được nghe tiếng con ếch, tiếng con nhái kêu vui ngoài đồng, ngoài kênh. Phù hộ cho mọi người trong buôn làng khỏe mạnh, làm ăn phát triển, con cháu đầy đàn...
Chủ lễ cắt tiết gà, sau đó đưa gà cho thanh niên làm thịt, chỉ giữ lại mỏ, mào, móng, lông gà tượng trưng để lên bàn cúng cùng với tiết. Sau khi thực hiện lễ cúng, những cô gái H'rê lấy ống tre hứng nước về làng.
Những giọt nước mát lành sẽ được mang đi nấu cơm, đổ vào ghè rượu gia đình và dùng cho sinh hoạt gia đình, coi như sự lấy may cho cả năm.
Dân làng mở tiệc ăn mừng sự thành công của nghi lễ cúng bến nước.
Tiếng cồng, tiếng chiêng, điệu múa cứ nối dài cho cuộc vui mừng lễ cúng bến nước đầu năm. Trong năm, người H'rê có nhiều nghi lễ như cúng gọi hồn lúa, ăn lúa mới, Tết năm mới, ăn trâu... Nhưng, nếu như buôn làng, gia đình chưa tổ chức cúng bến nước thì những nghi lễ trong năm ấy cũng sẽ chưa được diễn ra. Bởi vậy, để bắt đầu cho chuỗi sự kiện tín ngưỡng trong một năm, bao giờ người H'rê cũng tiến hành nghi lễ cúng bến nước đầu tiên.
Nghệ nhân Phạm Thị Đế trình diễn dân ca Ta Lêu - làn điệu dân ca truyền thống của người H'rê ở Ba Tơ, Quảng Ngãi mừng lễ cúng bến nước
Viết bình luận