Người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì là một nhánh địa phương của dân tộc Dao, sinh sống lâu đời trên mảnh đất Hà Giang. Cúng Bàn Vương (hay còn gọi là Bàn Hồ) là nghi lễ cúng vị thủy tổ sinh ra các nhánh Dao với các họ: Bàn, Phàn, Mãn, Uyển, Đặng, Trần, Lương, Phượng, Đối, Lưu, Triệu, Tống.

Theo truyền thuyết người Dao, Bàn Hồ là con long khuyển mình dài ba thước, lông đen, vằn vàng. Tương truyền, Bàn Hồ từ trên trời giáng xuống cung vua Bình hoàng, được vua yêu quý. Trong cuộc giao chiến với Cao vương, Bàn Hồ lập công giết được Cao Vương và được Bình Vương gả cưới cung nữ, phong là Bàn Vương. Vua Bình Hoàng ban sắc cho con cháu Bàn vương thành 12 họ, cấp Quá sơn bảng văn để họ phân tán đi sinh sống ở các nơi. Vì vậy các nhóm người Dao dù ở bất cứ nơi đâu cũng có chung một nguồn gốc lịch sử và có lễ cúng thủy tổ của mình.

Tháng 10 hàng năm, các dòng họ người Dao của huyện Hoàng Su Phì tổ chức cúng Bàn Vương, ghi nhớ công ơn tổ tiên. 

Trên bàn tế có treo tranh tam thanh, Bàn Vương và hoa quả, lễ mặn

5 thầy phụ lễ và thầy tế thỉnh mời Bàn Vương về dự

6 đoàn người Dao, đại diện cho 6 thôn của xã Hồ Thầu là: Tân Phong, Tân Thành, Hô Sán, Quang Vinh, Chiến Thắng, Hô Sán, Đoàn Kết hành lễ thỉnh mời Bàn Vương. Từng đoàn thay nhau dâng hương, dâng rượu, ngũ cốc và cảm tạ Bàn Vương đã ban mùa no ấm.

Lễ vật các dòng họ dâng cúng vị sư tổ của mình.

Các dòng họ người Dao cùng nghe thầy tế hát ca ngợi công trạng của Bàn Vương

Các điệu múa diễn tả những cuộc đi săn của Bàn Vương. Đẹp nhất là điệu múa bắt rùa.

Điệu múa bắt rùa thể hiện quá trình di cư, sức mạnh chinh phục thiên nhiên, chinh phục thú dữ của người Dao. Đồng thời kể lại quá trình Bàn Vương gặp nạn, răn dạy cháu con phải ghi nhớ công ơn của Bàn Vương.

Kết thúc nghi lễ là trò chơi kéo chày 

Người Dao tin rằng, khi chày bị kéo chạm đất, bản làng năm đó sẽ được thần linh phù hộ, nâng đỡ.

Cúng Bàn Vương là một lễ lớn nên nhiều người con xa quê hương cũng về tham dự.

Lâm Thanh/VOV4