Môi trường Điện Biên “kêu cứu” vì ô nhiễm do chế biến dong riềng

Thứ năm, 00:00, 07/12/2017

VOV4.VN - Quá trình sản xuất, chế biến dong riềng tại các xã vùng ngoài của huyện Điện Biên đã gây ô nhiễm môi trường trong nhiều năm qua. Trong khi chính quyền địa phương, các ngành chức năng vẫn loay hoay với bài toán giải quyết ô nhiễm, đảm bảo phát triển của người dân, thì môi trường nơi đây đang khẩn thiết “kêu cứu”.

Cứ từ tháng 9-12, khi đến mùa thu hoạch và chế biến dong riềng thì nguồn nước thải từ các cơ sở chế biến đã khiến người dân các xã Nà Nhạn, Nà Tấu, Mường Phăng, huyện Điện Biên, kêu trời. Nước thải xả trực tiếp ra hệ thống sông suối khiến nguồn nước bị ô nhiễm nặng, trong khi đây lại là nguồn cung ứng nước sinh hoạt, nước tưới cho hầu hết đồng ruộng, ao nuôi thủy sản của người dân.

Theo ghi nhận của phóng viên, tại con suối Nậm Rốm chảy qua địa bàn các xã Nà Tấu, Nà Nhạn, nước đã chuyển màu đen kịt, bã bọt dong riềng kết váng nổi khắp mặt nước, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Với tần suất xả thải lớn của hơn 10 cơ sở thu mua, chế biến dong riềng trên địa bàn, người dân trong khu vực đang phải gánh hậu quả ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Ông Quàng Văn Khôm, ở bản Nà Tấu 2, xã Nà Tấu, bức xúc: "Trước, con suối này sạch sẽ, trong lắm. Từ khi các xưởng dong đến hoạt động thì rất bẩn, hại đến sức khỏe của nhân dân. Nước thì bẩn và thối, cho vào ao con cá cũng chết hết, mùi nó rất ươn và thối. Không dùng được đâu. Chúng tôi toàn dùng nước khe cạn ở trên rừng thôi. Giá cả thì bắt ép, lúc lên lúc xuống, lúc lên thì 1.500 đồng/kg, lúc xuống thì 900 – 1.000 đồng/kg. Chỉ làm giàu cho các xưởng bột dong thôi, nhân dân không được hưởng gì".

Ông Lò Văn Ín, dân bản Nà Tấu 3, xã Nà Tấu, đề nghị: "Chúng tôi cũng mong chính quyền không nên cho họ làm nữa, nếu làm thì phải giữ được bã dong không để xảy ra ô nhiễm môi trường".

Môi trường bị hủy hoại, người dân đang kêu cứu.

Bãi chứa nước thải sản xuất của một số cơ sở sản xuất dong riềng tại đây, hầu hết đều chỉ là những ao đất nhỏ, không được che chắn, hoặc có bể chứa nhưng dung tích hết sức hạn hẹp. Trong khi mỗi ngày các cơ sở đều sản xuất từ 25-30 tấn củ dong tươi, với lượng nước xả ra từ 300 – 400 m3 nước. Nước thải ô nhiễm ngấm thẳng xuống đất hoặc do bể chứa nhỏ nên chỉ khoảng 2 ngày các chủ cơ sở đã xả trực tiếp ra môi trường. Cá biệt, có những cơ sở xả thẳng xuống ao đất và tràn luôn ra sông suối, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Khi trao đổi với chủ một số cơ sở chế biến dong riềng tại đây về quy trình xử lý chất thải, xả thải gây ô nhiễm ra môi trường thì phóng viên nhận được những câu trả lời phủ nhận vấn đề này hoặc biện hộ bằng những lý do riêng. Ông Vũ Văn Năm, chủ cơ sở chế biến dong riềng cho rằng nước thải từ cơ sở sản xuất dong riềng của mình ra môi trường chỉ là tương đối, không ảnh hưởng đến người dân.

Một số chủ cơ sở khác thì công nhận việc xả thải ra gây ô nhiễm môi trường của mình là sai, lý giải là do không đủ điều kiện, nguồn vốn để thực hiện. Ông Lò Văn Tươi, chủ một cơ sở chế biến dong riềng, nói: "Các cơ sở làm thì tất nhiên nó (nước) cũng phải có đổi màu một ít, nói chung nó vẫn có ảnh hưởng, nhưng mà ảnh hưởng thì các cơ sở cũng khắc phục hết mức, còn vào khoảng 20% thôi thì nó mới ra suối, đổi màu. Triệt để được hết thì cũng nhiều cái khó với cơ sở lắm vì không đủ điều kiện, không có nguồn vốn".

Vấn đề giải quyết ô nhiễm môi trường mà không ảnh hưởng phát triển kinh tế trở thành bài toán nan giải. Trồng cây dong riềng là điều mà chính quyền các địa phương vẫn khuyến khích. Tuy nhiên, quản lý giá cả, đảm bảo quyền lợi cho người dân và xiết chặt quản lý trong sản xuất thì lại đang được chính quyền các xã này thực hiện rất lỏng lẻo, không kiên quyết.

Theo chính quyền xã Nà Tấu, đầu vụ nào cũng yêu cầu các chủ sơ chế ký cam kết bảo vệ môi trường, đồng thời thành lập các tổ kiểm tra thường xuyên để xử lý vi phạm. Thế nhưng sau nhiều năm vẫn chưa giải quyết được triệt để và cũng không thể cấm hẳn được.

Nà Tấu có 350ha dong riềng. Chính quyền địa phương này cho biết sẽ giữ vững những diện tích đang có, không mở rộng thêm. Đối với giải pháp mà các chủ cơ sở đề xuất cho thuê thêm đất nông nghiệp để đào ao chứa bã thải thì sẽ không khả thi vì đây là đất ruộng 2 vụ.

Ông Giàng A Chợ, Chủ tịch UBND xã Nà Tấu, cho biết: "Xã cũng thấy rằng nước xanh nước đen, bã thải, nước thải chảy ra suối sẽ bị ô nhiễm, nhìn cũng đã cảm thấy không tốt rồi. Năm nào cũng thành lập đoàn đi kiểm tra, một số xưởng chưa thực hiện nghiêm túc theo cam kết thì lập biên bản và để tạm dừng hoặc sửa chữa như thế thôi, còn cấm hẳn thì xã chưa cấm được. Cây này trồng thì đất bạc màu rất nhanh, 3 vụ là cây rất yếu, không được lâu bền nên cây này sẽ không là cây chủ lực".

Năm 2017, Phòng Cảnh sát môi trường, Công an tỉnh Điện Biên, đã nhiều lần tổ chức phối hợp với chính quyền các xã mời các hộ dân chế biến dong riềng tuyên truyền các giải pháp bảo vệ môi trường; đã tiến hành xử phạt nhiều lần khi phát hiện các cơ sở không đảm bảo quá trình xả thải. Thế nhưng mức xử phạt hành chính chưa đủ sức răn đe, còn ý thức chấp hành của các chủ cơ sở vẫn rất thấp.

Cây dong riềng bén rễ đã gần 10 năm qua. Tuy nhiên tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng mới chỉ xuất hiện trong khoảng 5 năm trở lại đây. Mỗi khi đến mùa thu hoạch là môi trường lại “cầu cứu”. Phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam trao đổi với lãnh đạo tỉnh Điện Biên, được biết: đây là vấn đề nhức nhối đã xảy ra nhiều năm qua và sẽ được tỉnh tiếp thu, khẩn trương thực hiện các giải pháp để cứu lấy môi trường, đảm bảo cuộc sống người dân.