Rượu là sản phẩm không thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân vùng cao Lai Châu, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, biên giới. Trong các đám cưới, đám tang, hay đám đầy tháng, đồng bào gặp gỡ và nâng chén rượu chúc tụng nhau thay lời chia vui, chia buồn. Trong những dịp này, gia chủ thường mổ trâu, mổ bò để thết đãi khách, họ hàng, và cuộc vui cũng thường kéo dài tới ba, bốn ngày.

Ông Tẩn Sài Khoa, ở bản Lản Nhì Thàng, xã Sì Lở Lầu, huyện biên gới Phong Thổ - nơi từng xảy ra vụ ngộ độc rượu hồi đầu năm nay làm 9 người chết và hơn 100 người phải nhập viện cấp cứu, cho biết: Các cán bộ vẫn hay về tận bản tuyên truyền về tác hại của rượu đối với sức khỏe, nhất là rượu không rõ nguồn gốc; trên báo, đài, ti vi, bác sỹ cũng thường khuyến cáo. Nghe rồi, thấy có người chết vì rượu rồi, bà con cũng sợ lắm, nhưng chính quyền cấm được một thời gian rồi lại thấy bán công khai ở chợ. Bà con nghèo, ít tiền, uống rượu quen rồi nên khi xuống chợ thấy họ bán nhiều, hám rẻ nên mua về uống thôi.

Ông Tẩn Sài Khoa nói: "Nhận thức của bà con trong bản kém, chưa hiểu biết nên uống rượu rất nhiều. Nó uống rượu say xảy ra tai nạn có, một số uống mắc bệnh. Nó uống rượu chủ yếu ở bên kia biên giới, nó ít tiền thì đi mua ở đấy rẻ hơn. Rượu không đảm bảo chất lượng, lúc vào xảy ra bệnh rất nhanh".

Rượu - sản phẩm không thiếu được trong cuộc sống của người dân vùng cao

Tại chợ vùng cao Dào San, huyện Phong Thổ, không chỉ có rượu, mà các mặt hàng khô và đồ nướng làm từ gà đông lạnh không rõ nguồn gốc, giá siêu rẻ, cũng thường được bày bán công khai. Việc mua bán các mặt hàng này diễn ra nhiều năm nay, nhưng chưa được cơ quan chức năng địa phương hỏi tới.

Theo tìm hiểu của phóng viên, các thùng gà đông lạnh do các đại lý quanh chợ cung cấp và trở thành món ăn thường xuyên của đồng bào trong mỗi lần xuống chợ phiên. Những người bán đồ nướng ở chợ cho biết, mỗi thùng gà đông lạnh có trọng lượng trung bình 15kg, gồm toàn đùi và thịt, được họ mua với giá 400-450 nghìn đồng. Khi mang ra chợ, gà được chặt, ướp gia vị, nướng lên, mỗi đùi gà hoặc một xiên thịt bán với giá từ 10-15 nghìn đồng và người mua ăn chủ yếu là đồng bào vùng cao, ít tiền. Mỗi thùng thịt, đùi gà đông lạnh, người bán có lãi khoảng 500 nghìn đồng.

Gian hàng đồ nướng hút khách tại phiên chợ

Ông Phàn A Long, Chủ tịch UBND Dào San, huyện Phong Thổ cho biết: "Chúng tôi đã kết hợp và cùng nhau tuyên truyền tới người dân về hàng hóa không rõ nguồn gốc, không nên sử dụng những hàng hóa quá hạn sử dụng. Đặc biệt là trong thời gian vừa qua, trên địa bàn biên giới đã xảy ra ngộ độc rượu thì Dào San đã thu hồi toàn bộ rượu ở khu vực. Các mặt hàng bán ở chợ không rõ nguồn gốc là xã đã vào cuộc tuyên truyền và quán triệt với bà con không cho bán trên địa bàn chợ".

Đồng bào sinh sống ở tỉnh biên giới Lai Châu đa phần nghèo, ít học. Bà con không có nhiều tiền, trong khi nhu cầu thực phẩm phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt hàng ngày không thể thiếu. Nắm bắt được điều này, kẻ xấu thường tuồn các mặt hàng hết hạn sử dụng, kém chất lượng, hoặc hàng giả đến chợ vùng cao để phục vụ bà con, và đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vụ ngộ độc tập thể. 

Ông Dương Đình Đức, Phó chủ tịch UBND huyện Phong Thổ, cho biết: "Chúng tôi đã chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền, đa dạng các hình thức, bằng nhiều thứ tiếng tới đồng bào, đặc biệt là đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng giáp biên. Các phòng chức năng tăng cường công tác kiểm tra, rà soát các hộ kinh doanh, chú trọng tới các mặt hàng thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, kiên quyết tịch thu, tiêu hủy các mặt hàng này. Và chúng tôi yêu cầu chính quyền các xã tích cực vào cuộc quyết liệt, để kiểm soát thực phẩm trôi nổi không rõ nguồn gốc xuất xứ trên địa bàn".

Tỉnh Lai Châu hiện có 5 chợ vùng cao, gồm: Sì Lở Lầu, Dào San, Pa Tần, San Thàng và thị trấn Sìn Hồ. Thống kê trong 8 tháng đầu năm, riêng Bệnh viện đa khoa tỉnh Lai Châu đã tiếp nhận và điều trị gần 250 ca ngộ độc thực phẩm, trong đó có 12 người tử vong. Nếu vấn đề an toàn thực phẩm ở các phiên chợ vùng cao không được kiếm soát, thì các con số này chắc chắn chưa dừng lại.

Khắc Kiên/VOV-Tây Bắc