Đám cưới không thể thiếu ông bố mối

Khi các chàng trai cô gái người Cao Lan ở Yên Thế, Bắc Giang tiến hành đám cưới thì việc đầu tiên là đi tìm một ông mối. Đây sẽ là người quán xuyến mọi việc, từ khi hỏi cho đến khi đón được dâu về với gia đình nhà trai. Theo lời ông Trần Văn Ngọ, bản Thượng Đồng, xã Xuân Lương, Yên Thế, tỉnh Bắc Giang thì ông mối phải là người đức độ, am hiểu văn hóa dân tộc và có tài giao tiếp.Và một điều kiện nữa với ông mối là phải còn cả vợ, cả chồng, con cái đuề huề.

Ông Ninh Quảng Nghiệp xã Xuân Lương cho biết, ngày xưa thủ tục tìm ông mối cũng đơn giản thôi, nhưng không phải nhà trai muốn chọn ai làm mối cũng được, bởi nếu ông mối thích ông ấy sẽ nhận hoặc sẽ có đủ lý do để từ chối. Nếu nhận lễ vật là gà và rượu có nghĩa là ông mối sẽ đồng ý.

Ông bố mối có vai trò quan trọng trong đám cưới Cao Lan. Ảnh KT

Việc chọn ông mối xong xuôi lại cần một người đưa đường. Người này sẽ có trách nhiệm cùng ông mối đón dâu và thực hiện cả phần ngoại giao, ứng đối nếu như nhà gái yêu cầu.

Một nét văn hóa khá độc đáo trong đám cưới của người Cao Lan là nghi thức “chặn đường”. Nhà gái sẽ dùng những cây tre hoặc tấm vải chắn đường đoàn nhà trai khi tới gần trước cổng nhà cô dâu. Và chính ở nơi này, nhiều trò vui sẽ được diễn ra, đặc biệt nhất là màn đối đáp giữa nhà trai và nhà gái, thể hiện sự ứng phó, tài giỏi giữa đôi bên. Chỉ khi nào trả lời hoặc giải đáp thỏa đáng, nhà trai mới được nhà gái “cho qua”.

Lễ chặn đường trong đám cưới

Chặn đường là một thủ tục được nhiều người háo hức đón chờ trong đám cưới của người Cao Lan, bởi ở chính địa điểm ấy, hai bên gia đình thử tài nhau qua những câu đối bằng các làn điệu sình ca. Nhà gái dùng cây tre hoặc dây vải để chắn ngang đường mà đoàn nhà trai đi qua. Tại đây họ sẽ đưa ra những câu đố, câu đối để thử tài nhà trai. Nếu trả lời được sẽ được đi qua, còn nếu không sát giờ đón dâu mới được vào. Đây cũng là việc thử tài nhà trai, sự am hiểu văn hóa, tín ngưỡng và cũng là một truyền thống đẹp từ xa xưa.

Chặn đường một nghi thức độc đáo trong đám cưới người Cao Lan. Ảnh KT

Người quan trọng nhất trong lễ chặn đường này chính là ông dẫn đường. Người này thường là ông cậu hoặc ông chú trong gia đình nhà trai. Đây cũng là những người rất am hiểu văn hóa truyền thống, bởi nếu không đối đáp được sẽ bị nhà gái phạt rượu và phải chờ cho đến khi gần đến giờ rước dâu mới được phép vào nhà. Đại ý những màn đối đáp ấy xoay quanh việc hỏi han tại sao lại chắn đường, sao không cho đoàn nhà trai vào…

Đặc sắc trong đám cưới người Cao Lan ở Bắc Giang

Ông mối thay mặt gia đình nhà trai sang nhà gái thưa chuyện và tiến hành trao đổi việc thách cưới, thống nhất ngày tổ chức hôn lễ. Việc đầu tiên là nghi lễ “đặt trầu”. Lễ này giống như việc dạm ngõ, lễ vật gồm hai con gà sống thiến, hai đấu gạo, hai trai rượu và trầu cau. Sau khi đã bàn bạc và nhận lễ xong sẽ tiến hành cắt cổ gà.

Lễ cắt cổ gà tiến hành cũng là lúc hai bên gia đình ưng thuận, nhà trai sẽ tiến hành các bước tiếp theo như: chuẩn bị lễ vật và rước dâu. Trong lễ rước dâu, nhà trai phải chuẩn bị đầy đủ các đồ lễ như đã hẹn tại lễ đặt trầu, ngoài cau trầu, rượu, thuốc.. thì không thể thiếu bánh dày.

Đoàn nhà trai đi đón dâu trong đám cưới người Cao Lan. Ảnh KT

Có một điều đặc biệt trong đám cưới của người Cao Lan là việc chuẩn bị mâm cỗ để tiếp khách. Toàn bộ lợn, gà, rượu đều do nhà trai đứng ra gánh vác. Và trong đám cưới không có chuyện đưa tiền mừng cho cô dâu chú rể.

Thường thì khi đón dâu, nhà trai sẽ ngủ lại, nói là ngủ lại nhưng thực ra đêm đó sẽ là đêm không ngủ và vui nhất bởi hai bên nhà trai, nhà gái sẽ hát đối đáp sình ca, chúc tụng cho đôi trẻ. Nam thanh nữ tú hỏi han, thậm chí lại bén duyên từ những câu đối, lời ca. Họ cứ hát như vậy suốt đêm và cũng chính vì thế mà người Cao Lan không có lễ động phòng như nhiều dân tộc khác.

Ngày hôm sau, khi về đến nhà trai, cô dâu sẽ được thầy cúng làm phép để xua đuổi tà ma để ma nhà  gái không vào nhà trai, tránh những điềm xấu xảy ra. Sau đó, ông mối sẽ làm lễ kết dây tơ hồng cho đôi vợ chồng trẻ, với mong muốn chúc phúc cho đôi bạn trẻ sống hạnh phúc bên nhau trọn đời.

Việt Phú/VOV4