Coh pazêng c’moo đăn đâu, đhị trung tâm Lung Ngọc Hoàng dzợ vaih muy bhươn choh bấc rau tơơm đoọng k’rong, zư pa dưr zập rau bhơi k’tang, n’loong n’cuông đhị zr’lụ k’tiếc nâu, đh’rưah nắc đhị trôông dấc a đhăh dzăm

Xoọc đâu đhị Lung Ngọc Hoàng vêy lâh 900 a đhăh dzăm, bhơi k’tang, n’loong n’cuông, coh đêêc vêy lâh 350 rau tơơm bậc dal lâng 207 rau ađhăh dzăm. Bấc a đhăh dzăm pr’hăt vêy coh bha ar bhrôông Việt Nam lâng coh bha lang k’tiếc cơnh acoon bh’hây, a cọop, k’xanh, đhôr,… lâng bấc rau acoon nạ chr’năp pr’hăt lơơng cơnh càng đước, a tam đinh, acọop vàng, ađhuh giun…

Ting cơnh t’cooh Lư Xuân Hội – Giám đốc zr’lụ zư lêy pleng k’tiếc Lung Ngọc Hoàng, bhiệc dưr vaih  bhươn k’rong bấc tơơm n’loong, coh đêêc vêy đhị đơc băn zư, trôông dấc a đhăh dzăm r’dợ k’rong zập rau đoọng buôn pa chăp lêy, zư pa dưr, đh’rưah đoọng buôn xay moon ha t’mooi tước l’lêy coh ha y chroo bêl pa dưr bhrợ du lịch.

“Azi k’rong bấc rau tơơm chr’noh, a đhăh dzăm chr’năp hăt âng vêy muy zr’lụ băn đợ a đhăh dzăm pa bhlầng pr’hăt, k’pân đơc ma mông coh crâng ca coong u bil. Zập c’moo, bh’rợ nâu cung bil zên, vêy UBND tỉnh cấp đoọng ha zi đăh băn zư đợ rau chr’năp nâu”.

Ting cơnh t’cooh Trần Bé Em – Trưởng phòng Khoa học lâng Zư lêy k’tiếc nong đác zr’lụ zư lêy pleng k’tiếc Lung Ngọc Hoàng, bhươn k’rong zập tơơm lâng a đăh dzăm bhrợ têng coh đhăm bhưah 1,1ha. Coh đâu ơy k’rong k’nặ 90 rau a đhăh dzăm pr’hăt chr’năp. Đhị bhươn dzợ vêy a bóc, c’rọol đoọng trôông dấc a đhăh dzăm. Coh 3 c’moo hay, coh đâu ơy trôông dâc lâng p’loh chô ooy Lung Ngọc Hoàng lâh 3.000kg zập rau ađhăh dzăm, bấc bhlầng nắc k’xenh, coop, achịm…

 “Zập c’moo, apêê ngành chức năng k’rong pazêng a đhăh dzăm chr’năp pr’hăt. A zi vêy cha mêệt lêy k’bhuh n’đoo ma mông coh đâu ơy k’rơ liêm nắc đoọng p’loh chô ooy crâng, k’bhuh n’đoo êêh rau a đhăh dzăm ma mông coh zr’lụ nâu năc t’đang lâng đưn vị lơơng đoọng đoo chô ma mông đhị zr’lụ n’ty”.

Đh’rưah lâng zập a đhăh dzăm chr’năp pr’hăt, rau đơc ha t’mooi kiêng bhlầng nắc coh đâu xoọc k’rang băn bấc a đhăh dzăm cơnh cá sấu, càng đước, k’xenh zập rau… coh đêêc vêy cá sấu bhonh clơợng mơ 300kg lâng 2 p’nong cá sấu clơợng 180 – 200kg/p’nong. Amoó Lê Thị Hiền ặt đhị chr’val Tân Phú Thạnh, chr’hoong Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang kiêng bhlầng bêl tước lưm lêy zr’lụ nâu:

 “Acu lướt lêy coh bấc ooy đhị zr’lụ clung đác Cửu Long nâu, ha dợ căh ơy lêy vêy cá sấu n’đoo vêy pậ lâh mơ đhị Lung Ngọc Hoàng. Coh đâu dzợ băn zư bấc a đhăh dzăm chr’năp, zr’lụ k’tiếc coh đâu tệêm ngăn, liêm, a cu kiêng bhlầng. Ting cơnh acu lêy, coh đâu bhrợ pa dưr du lịch nắc ting pr’hay lâh mơ, t’pâh bấc t’mooi tước”.

Zr’lụ ặt tệêm ngăn, pleng k’tiếc liêm pr’hay, đh’rưah lâng bấc rau n’loong n’cuông, a đhăh dzăm, Lung Ngọc Hoàng căh muy zư cớ chr’năp “t’la xooh t’viêng” âng zr’lụ clung đác Cửu Long nắc dzợ vaih zr’lụ tước pr’hay, zooi đhanuôr pa dưr dal c’năl đăh zư lêy pleng k’tiếc lâng môi trường ặt ma mông đoọng ha lang t’tun./.

THĂM VƯỜN SƯU TẬP THỰC VẬT VÀ CỨU HỘ ĐỘNG VẬT HOANG DÃ Ở LUNG NGỌC HOÀNG

Là nơi đa dạng sinh học với nhiều hệ động, thực vật phong phú đặc trưng của vùng sông nước miền Tây nên từ lâu Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang được mệnh danh là “lá phổi xanh” của vùng ĐBSCL. Trong những năm gần đây, tại trung tâm Lung Ngọc Hoàng còn hình thành một Vườn sưu tập thực vật (còn gọi là khu phức hợp) để sưu tầm, bảo tồn các loại thực vật đa dạng ở vùng đất này, đồng thời cũng là nơi cứu hộ động vật hoang dã

Hiện ở Lung Ngọc Hoàng đang có hơn 900 loài động, thực vật, trong đó có hơn 350 loài thực vật bậc cao và 207 loài động vật. Nhiều loài động vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và thế giới như rái cá lông mũi, rùa nắp, rắn hổ mang... Ngoài ra, nơi đây còn có các loài như: bạc má, cà cuốc, cò ốc, giang sen, cò lạo xám, dơi chó, rái móng, chồn mực, cáo mèo cùng nhiều loài quý hiếm khác như càng đước, cua đinh, rùa vàng, ếch giun...

Theo ông Lư Xuân Hội- Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng, việc ra đời Vườn sưu tập thực vật, trong đó có nơi dành nuôi dưỡng, cứu hộ động vật hoang dã nhằm từng bước qui tụ các loài thực vật, động vật bản địa để thuận tiện cho việc nghiên cứu, bảo tồn, đồng thời dễ dàng giới thiệu đến khách tham quan trong tương lai khi phát triển du lịch.

 “Chúng tôi quy tập một số loài thực vật đặc hữu bản địa và có một khu nuôi dưỡng một số loài động vật nguy cấp, đặc biệt quý hiếm sợ ra ngoài thì nó mai một đi. Hàng năm thì cái này cũng tốn một số kinh phí thì UBND tỉnh có cấp cho chúng tôi nuôi dưỡng, bảo tồn gìn giữ nguồn gen này.”

Theo ông Trần Bé Em- Trưởng Phòng khoa học và Bảo tồn đất ngập nước Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng, Vườn sưu tập thực vật được xây dựng trên diện tích hơn 1,1ha. Nơi đây đã quy tụ được gần 90 loài thực vật bản địa quí hiếm. Tại  vườn còn có các hồ, chuồng trại để cứu hộ động vật hoang dã. Trong 3 năm qua,  nơi đây đã cứu hộ và thả về Lung Ngọc Hoàng hơn 3.000kg các loài động vật hoang dã, nhiều nhất là rắn, rùa, chim…

“Hằng năm, các ngành chức năng thu giữ được những loại động vật hoang dã, quí hiếm. Chúng tôi có kiểm tra lại những loài nào thuộc loài bản địa chúng tôi cứu hộ mạnh khỏe thì thả về rừng, còn một số loài nào mà không phải loài bản địa thì kiểm lâm liên hệ với các đơn vị khác để đưa về chỗ bản địa của nó. ”

Bên cạnh các loài thực vật bản địa quí hiếm, ấn tượng nhất đối với khách tham quan là tại đây đang nuôi dưỡng, chăm sóc nhiều loài động vật như cá sấu, càng đước, trăn đất, trăn gấm, trăn đột biến gen…,  trong đó có con cá sấu đực trọng lượng khoảng 300kg và 2 con  cá sấu cái có trọng lượng từ 180- 200kg/con. Chị Lê Thị Hiền ở xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang rất thích thú khi đến tham quan khu vườn này:

“Tôi đi tham quan nhiều nơi ở vùng ĐBSCL này, nhưng chưa thấy nơi nào có con cá sấu lớn hơn con cá sấu ở Lung Ngọc Hoàng. Nơi đây còn nuôi dưỡng, bảo tồn nhiều loài động vật quí hiếm, không gian, cảnh vật cũng yên bình, thơ mộng rất thích. Tôi nghĩ ở đây nếu phát triển du lịch sinh thái thì sẽ thu hút đông khách tham quan. ”

Không gian yên bình, cảnh vật thơ mộng, cùng với sự đa dạng sinh học, Lung Ngọc Hoàng không chỉ tiếp tục giữ vững vai trò “lá phổi xanh” của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn, giúp cộng đồng nâng cao ý thức về bảo vệ thiên nhiên và gìn giữ môi trường sống cho các thế hệ mai sau./.