Hnêč êjai adiê mâo mđiă leh dŭm hruê hjan hlĭm, amai Thị Plông mbĭt hŏng ung ñu nao ti hma ti ƀon Bu Prâng 1A, să Quảng Trực, kdriêk Tuy Đức čiăng pĕ boh makka. Amai Thị Plông brei thâo, đang pla mjing pla mơ̆ng 6 thŭn êlâo mơ̆ng mjeh knŭk kna brei. Mơ̆ng anăn amei pŏk phai ƀrư̆ ƀrư̆, leh anăn mâo mkrah wah ară anei mâo boh. Amai Thị Plông brei thâo: makka ară anei jing leh mnơ̆ng jăk yâo ti ƀuôn Bu Prâng. Mnuih ƀuôn sang thâo mkra mjing, bhu krô, ba čhĭ truh kơ djăp anôk kơ phung tuê leh anăn dôk mĭn kơ bruă mkŏ mjing mnơ̆ng dhơ̆ng OCOP mơ̆ng alŭ wăl.

“Ară anei đang pla mjing 1,2ha mâo êbeh 300 phŭn, 2/3 mâo boh leh. Grăp thŭn hrui wĭt mơ̆ng 80 – 100 êklăk prăk. Maka mơ̆ng ƀuôn Bu Prăng 1A ăt dôk mâo dŭm gưl bruă mkŏ mjing anăn knăl mnơ̆ng dhơ̆ng OCOP mơ̆ng Tuy Đức.

Kbưi hŏng ƀuôn Bu Prâng 1A hlăm brô 4km jing ƀuôn Bu Prâng 2A, să Quảng Trực, kdriêk Tuy Đức. Hlăm war rông prŏng 10m2, amai Thị Thảo dôk mkă knăng čhĭ mnŭ. Amai Thị Thảo yăl dliê, anei jing phung mnŭ dưi mđĭ mơ̆ng 90 drei ana mâo knŭk kna brei thŭn dih. Êngao kơ klei đru bruă rông mnơ̆ng, gŏ sang amai lŏ mâo prăk đru blei măi jah rơ̆k, măi krih êa draio đru kơ bruă lŏ hma. Jih jang dŭm ênoh đru mâo gŏ sang yua djŏ hdră, ba wĭt boh tŭ dưn klă sĭt. Amai Thị Thảo hơ̆k mơak brei thâo:

“Sang kâo mâo knŭk kna brei măi jah rơ̆k, măi krih êa drao thŭn 2019, leh anăn mă 90 drei mnŭ ana hŏng 190 kg amlơ̆k kơ mnŭ. Mơ̆ng ênoh mnŭ anăn, ară anei pô mâo 500 drei, čhĭ leh 3 gưl, grăp blư̆ čhĭ 15 êklăk prăk. Prăk anei pô yua, tla prăk hriăm kơ anak leh anăn lŏ blei amlơ̆k kơ mnŭ. Anăp anei kâo lŏ mă giăm 200 phŭn maka hluê si hdră êlan mrâo. Čiăng pla  ana maka, kâo jah leh rơ̆k, klei ƀăng leh anăn mđam hbâo. Êngao kơnăn, lŏ hriăm kơ hdră mnêč kriê dlăng ana maka mơ̆ng knuă druh să, kdriêk.”

Ti kdriêk Knông lăn Tuy Đức, čar Dak Nông, ăt mâo klei đru mơ̆ng dŭm hdră ala čar kñăm msĕ hŏng gŏ sang amai Thị Plông leh anăn Thị Thảo, mâo 848 gŏ sang. Mnuih ƀuôn sang mâo klei đru mơ̆ng 39 hdră klă klơ̆ng, mơ̆ng bruă mkra mjing, truh kơ klei mnia mblei, dưi bi lar boh tŭ dưn, đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar klei hdĭp mda, bi hrŏ ƀun.

Nguyễn Văn Minh – Khua adŭ bruă djuê ana leh anăn Klei đăo kdriêk Tuy Đức brei thâo, jing kdriêk knông lăn hŏng giăm 40% jing mnuih djuê ƀiă, nao mbĭt hŏng bruă lŏ hma. Hŏng hdră ala čar kñăm bi hrŏ ƀun, mnuih ƀuôn sang amâo djŏ knŏng mâo klei đru hlăm hdră duh ƀơ̆ng ƀiădah lŏ mâo klei mtô kluôm, mơ̆ng klei pla mjing, rông mnơ̆ng truh kơ klei mkra mjing:

“Adŭ bruă djuê ana leh anăn klei đăo bi mguôp hŏng Adŭ bruă lŏ hma, anôk bruă hdră mnêč bruă lŏ hma leh anăn bruă sang čư̆ êa dŭm să mkŏ mjing klei ksiêm dlăng, bi klă, ruah djŏ pô. Mbĭt anăn mă klei blŭ mguôp mơ̆ng êpul êya čiăng bi klă ya ana mjeh srăng đru, mjeh mnơ̆ng srăng rông leh anăn mkŏ mjing êpuk ktuê dlăng. Boh nik, hmei ngă hdră djă kngan ktrâo bruă kơ grăp gŏ sang, čiăng rơ̆ng kơ klei đru dưi đĭ kyar jăk, ba wĭt boh tŭ dưn klă klơ̆ng mnuih ƀuôn sang.”

Dak Nông jing čar čư̆ čiăng adôk mâo lu klei dleh dlan ti Lăn Dap Kngư. Hlăm čar mâo êbeh 695.000 čô, hlăm anăn 1/3 jing mnuih djuê ƀiă, hlăm 45 djuê ana. Hluêngă hdră ala čar knăm bi hrŏ ƀun ti krĭng mnuih djuê ƀiă wưng thŭn 2021 – 2025, čar Dak Nông dưi mâo gưl dlông đru giăm 900 êklai prăk čiăng ngă dŭm hdră bi hrŏ ƀun klă klơ̆ng, msĕ si: đru kơ bruă mkŏ mkra, bi lu jơr hdră duh ƀơ̆ng, mđĭ kyar klei bi hmô bi hrŏ ƀun, đru mđĭ kyar bruă mkra mjing, kriê dlăng klei suaih pral, sang dôk leh anăn bruă mă…

Tôn Thị Ngọc Hạnh – k’iăng khua bruă sang čư̆ êa čar Dak Nông bi klă, mơ̆ng hdră dưi ngă, krĭng mnuih djuê ƀiă ti Dak Nông dưi mâo klei mlih, mơ̆ng bruă mkŏ mkra, sang hră mơar, êlan klông truh kơ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang. Hnơ̆ng gŏ êsei ƀun krĭng mnuih djuê ƀiă knŏng adôk 2,99%, hrŏ 4 blư̆ mkă hŏng hdră kčah Êpul gơ̆ng bruă ƀuôn sang čar bi êdah êlâo kơ wưng păn bruă. Hlăm wơng bi mŭt čar leh anăn bruă knŭk kna srăng bi klă wưng tal 2 (2025 – 2030), Tôn Thị Ngọc Hạnh mñă:

“Dak Nông ară anei ăt adôk lu klei dleh dlan, leh anăn klei mnuih ƀuôn sang tlaih ƀun ka klă sĭt kjăp ôh. Kyuanăn, hlăm wưng tal 2, êjai čar dưi bi mŭt srăng mâo klei mlih ktang, hdră srăng lŏ dơ̆ng hluê ngă. Lŏ čuê klei tŭ jing mơ̆ng wưng tal 1, hdră srăng dưi mđĭ kyar hơĭt kjăp hĭn, đru kơ mnuih ƀuôn sang amâo djŏ knŏng tlaih ƀun ƀiădah lŏ mâo klei găl bi mdrŏng leh anăn tŭ dưn hĭn.”

Hdră bi hrŏ ƀun ti Dak Nông dưi ba wĭt boh tŭ dưn klă sĭt, kyua klei gĭr mơ̆ng knuă druh nah gŭ leh anăn hdră ngă bruă djă kngan ktrâo bruă. Hdră êlan djŏ guôp leh anăn truh hŏng djŏ pô, mbĭt hŏng klei gĭr mơ̆ng mnuih ƀuôn sang, hdră bi hrŏ ƀun ti Dak Nông ƀrư̆ ƀrư̆ dưi bi kjăp, jing tur knơ̆ng čiăng ngă tŭ dưn hdră kơ anăp êjai Đảng leh anăn knŭk kna lŏ dơ̆ng đru./.