Lâh mơ, bh’rợ b’băn ting c’bhuh pr’loọng đông xoọc bhrợ c’lâng lươt t’mêê, chrooi pa xoọng bhrợ đoọng bhiệc bhrợ đhị vel đông. Ooy đâu, bh’rợ băn chr’gơơng pay t’ghêy g’luh tr’nơợp đơơng chô bh’nơơn liêm choom, chrooi pa xoọng pa dưr pa liêm pr’ăt tr’mung đhanuôr.

C’moo 2024, chr’hoong k’coong ch’ngai Nam Giang, tỉnh Quảng Nam ơy đoọng bhrợ dự án p’têêt pa zưm ting n’juông chr’năp băn chr’gơơng pa zưm lâng lêy pa câl, âng xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung đăh pa xiêr đha rưt. Dự án xay bhrợ đhị 3 vel đông: Tà Bhing, Tà Pơơ lâng thị trấn Thạnh Mỹ.

Pr’loọng đông anoo Bhling Úc lâng 3 pr’loọng đông coh vel Vinh, ch’val Tà Pơơ vêy ta zooi đoọng zâp pr’loọng 4 p’nong chr’gơơng ting bh’rợ băn pa zưm đh’rưah. Tươc đâu, xang lâh 7 c’xêê băn ting cơnh moon pa choom âng cán bộ dự án cung cơnh râu t’bhlâng băn zư, đợ chr’gơơng âng apêê anoo Úc ơy dưr vaih k’rơ liêm. Ting cơnh anoo Bhling Úc, zâp p’nong chr’gơơng nâu pậ mơ 500-800 gram t’ghêy. Xọoc đâu, zâp ký t’ghêy pa câl mơ 10 tước 12 ực đồng, cung vêy pa chô k’zệt ực đồng. Anoo Úc moon, băn chr’gơơng nâu doọ vêy bil bâc c’rơ g’lêêh, zâp t’ngay đoọng cha mơ 2 chu, bh’năn đoọng ha chr’gơơng nâu cung vaih bâc coh vel đông năc doọ bil bâc zên lêy câl pay: “Acu lêy băn chr’gơơng nâu liêm choom bhlâng, buôn băn ha dợ bh’năn cung buôn bơơn, ơy vaih coh vel đông. Ting lêy lâng zâp râu bh’năn lơơng năc chr’gơơng nâu băn doọ lâh buôn vaih pr’luh cr’ay. Tơợ bêl tơợp băn tươc đâu azi ơy pay 2 chu t’ghêy, zâp bêl pay nâu k’noọ 1 ký. Zâp ngai yêm loom vêy pa xoọng zên”.

Ha dợ đhị vel Tà Đắc, chr’val Tà Bhing, vêy 5 pr’loọng đông băn pa zưm đh’rưah, ta zooi đoọng 20 p’nong chr’gơơng. Tươc đâu, ơy vêy 15 p’nong chr’gơơng vaih t’ghêy. T’cooh Pơ Loong Ê A, mưy ooy 5 pr’loọng băn nâu moon: Chr’gơơng năc râu xong buôn băn, k’rơ liêm, buôn cha bâc râu, liêm glặp lâng pr’đơợ plêệng k’tiêc coh vel đông... Lâh mơ, băn chr’gơơng doọ bhrợ nha nhự đhị ăt ma mung cơnh băn râu bh’năn lơơng. Lâh mơ, êệ chr’gơơng choom lêy pay đươi bhrợ phân bón, zư lêy bhươn choh bhơi r’veh, tơơm p’lêê p’coo. Ting cơnh t’cooh Ê A, tơợp băn bhrợ nâu ơy vêy pay t’ghêy lâh 4 ký, pa chô zên k’noọ 40 ực đồng, chrooi pa xoọng liêm choom đăh bhiệc bơơn bhrợ zên lâng têêm ngăn pr’ăt tr’mung âng zâp pr’loọng đông băn bhrợ: “Dự án đoọng ha zâp pr’loọng 4 p’nong. Xọoc đâu zên pa câl t’ghêy chr’gơơng mơ 700 tươc 900 r’bhâu đồng đhị mưy lạng. T’mêê đâu pa câl zâp ngai vêy bơơn mơ 5 ực đồng, dzợ ha mơ t’moot đợc ooy quỹ. Acu lêy băn chr’gơơng cung cơnh băn bé, doọ vêy k’đhạp. Azi tơợp băn tơợ c’xêê 12 c’moo n’năc ahay, tươc c;xêê 3 c’moo đâu ơy bơơn bhrợ t’ghêy, lêy cung liêm choom. Ha dang băn lâng zư lêy liêm choom năc 1 c’moo vêy choom bơơn bhrợ t’ghêy 2 chu. Ting lêy lâng băn a’ọc, k’rooc năc acu lêy băn chr’gơơng liêm choom lâh, doọ lâh buôn crêê pr’luh cr’ay ha dợ băn zư lêy cung doọ lâh ga lêếh”.

Xoọc đâu, coh vel đông chr’hoong Nam Giang vêy 200 pr’loọng đhanuôr Cơ Tu băn chr’gơơng pay t’ghêy, pa zưm lâh mơ đhị thị trấn Thạnh Mỹ, zâp chr’val Tà Bhing, Tà Pơơ. T’cooh A Rất Bhen - Phó Trưởng phòng Nông nghiệp lâng Môi trường chr’hoong Nam Giang đoọng năl, bh’rợ nâu hân đhơ dzợ t’mêê năc đoọng lêy râu liêm choom đăh kinh tế, vêy p’căh liêm ghit đhị bâc dự án lalua coh vel đông. G’luh tr’nơợp, bh’rợ nâu đơơng chô bh’nơơn liêm choom, chrooi pa xoọng bơơn bhrợ zên têêm ngăn lâng bhrợ đoọng bhiệc bhrợ ha bâc apêê doọ râu trơ vâng coh vel đông. Ting cơnh t’cooh Bhen, zâp c’moo chr’hoong pay đoọng lâh 100 tỷ đồng đoọng ha zâp vel đông, đoọng zooi đhanuôr bhrợ têng cha, lêy chô t’bil ha ul pa xiêr đha rưt nhâm mâng: “Bh’rợ băn chr’gơơng pay t’ghêy nâu g’luh tr’nơợp đơơng chô bh’nơơn liêm choom. Tơợ bêl tơợp xay bhrợ bh’rợ nâu ơy vêy bâc pr’loọng đông bơơn bhrợ t’ghêy, pa chô zên cung z’zăng. Cr’chăl nâu a’tôh chr’hoong t’bhlâng lêy cha mêêt bhrợ t’bhưah bh’rợ nâu, đơơng bh’rợ nâu pa dưr pa xơc pa zưm lâng zâp đơn vị đăh bhiệc bhrợ têng, pa câl đoọng ha đhanuôr”./.

TÍN HIỆU VUI TỪ MÔ HÌNH NUÔI HƯƠU SAO LẤY NHUNG

Nhiều năm qua, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đã tập trung phát triển nông nghiệp, hình thành nhiều mô hình kinh tế trồng trọt, chăn nuôi có hiệu quả cao, mang lại nguồn thu ổn định cho người dân. Đặc biệt, phương thức chăn nuôi theo nhóm hộ đang mở ra hướng đi mới, góp phần tạo thêm công ăn việc làm tại chỗ. Trong đó, mô hình nuôi hươu lấy nhung bước đầu cho thấy tín hiệu tích cực, góp phần cải thiện đời sống người dân.

Năm 2024, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt dự án liên kết theo chuỗi giá trị chăn nuôi hươu sao gắn với tiêu thụ sản phẩm, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo. Dự án triển khai tại ba địa phương: Tà Bhing, Tà Pơ và thị trấn Thạnh Mỹ.

Gia đình anh Bhling Úc cùng 3 hộ ở thôn Vinh, xã Tà Pơơ được hỗ trợ mỗi hộ 4 con hươu theo mô hình nhóm hộ. Đến nay, sau hơn 7 tháng nuôi theo hướng dẫn của cán bộ dự án cũng như sự kiên trì, chịu khó, đàn hươu sao của nhóm hộ anh Úc phát triển rất tốt. Theo anh Bhling Úc, bình quân mỗi con hươu sao từ 500-800gram nhung. Hiện, mỗi ký nhung có giá giao động từ 10 đến 12 triệu đồng, bán ra cũng được vài chục triệu đồng. Anh Úc cho biết, nuôi hươu sao không tốn nhiều thời gian và công sức, mỗi ngày cho hươu ăn hai lần, nguồn thức ăn chủ yếu có sẵn trong tự nhiên nên phần nào tiết kiệm được chi phí: “Tôi thấy nuôi hươu sao này rất tốt, dễ nuôi mà thức ăn cũng dễ kiếm, có sẵn trong tự nhiên. So với các vật nuôi khác thì hươu sao ít bị dịch bệnh hơn. Từ khi bắt đầu nuôi đến nay nhóm đã thu hoạch nhung hai lần, mỗi lần gần một ký nhung. Mọi người rất vui vì có thêm thu nhập”.

Còn tại thôn Tà Đắc, xã Tà Bhing, một nhóm gồm 5 hộ dân đã được hỗ trợ 20 con hươu sao. Đến nay, trong số đó đã có 15 con hươu đực bắt đầu cho nhung. Ông Pơ Loong Ê A, một thành viên của nhóm cho biết: Hươu sao là loài dễ nuôi, có sức đề kháng cao, không kén ăn, phù hợp với điều kiện khí hậu tại địa phương... Đặc biệt, nuôi hươu không gây ô nhiễm môi trường như chăn nuôi công nghiệp. Ngoài ra, phân hươu có thể tận dụng để làm phân bón, giúp chăm sóc vườn rau, cây ăn quả. Theo ông Ê A, bước đầu nhóm nuôi đã thu hoạch được hơn 4 kg nhung, mang về doanh thu gần 40 triệu đồng, góp phần đáng kể vào việc tăng thu nhập và ổn định đời sống của các hộ tham gia: “Dự án trao cho mỗi hộ 4 con giống. Hiện, giá nhung trung bình từ 700 đến 900 ngàn/lạng. Đợt vừa rồi thu hoạch mỗi người chia nhau cũng đựơc 5 triệu, còn lại để giành quỹ. Tôi thấy nuôi hươu cũng như nuôi dê vậy, không khó. Nhóm bắt đầu nuôi từ tháng 12 năm ngoái mà đến tháng 3 vừa rồi đã cho thu hoạch nhung rồi, thấy khá hiệu quả. Nếu nuôi và chăm sóc tốt có thể 1 năm thu hoạch nhung đến 2 lần. So với nuôi heo, bò thì tôi thấy nuôi hươu được hơn, ít dịch bệnh mà thời gian, công sức bỏ ra cũng ít hơn”.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Nam Giang có 200 hộ đồng bào Cơ Tu nuôi hươu sao lấy nhung, tập trung chủ yếu tại thị trấn Thạnh Mỹ, các xã Tà Bhing, Tà Pơơ. Ông A Rất Bhen – Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Nam Giang cho biết, mô hình này tuy còn mới nhưng đã cho thấy tiềm năng kinh tế rất lớn, được khẳng định qua nhiều dự án thực tế tại địa phương. Bước đầu, mô hình đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần tạo thu nhập ổn định và giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động nhàn rỗi. Theo ông Bhen, hàng năm, huyện phân bổ hơn 100 tỷ đồng cho các địa phương, nhằm hỗ trợ người dân phát triển kinh tế, hướng đến mục tiêu xóa đói giảm nghèo bền vững:“Mô hình nuôi hươu sao lấy nhung bước đầu mang lại hiểu quả. Từ khi bắt đầu triển khai mô hình đến nay đã nhiều hộ, nhóm hộ thu hoạch nhung với lợi nhuận khá lớn. Thời gian đến huyện tiếp tục nghiên cứu nhân rộng mô hình này, đưa mô hình phát triển gắn kết với các đơn vị liên kết trong vấn đề sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho người dân”./.