Hân đhơ cơnh đêêc, đhị pr’đơợ pr’ăt tr’mung ting pa dưr pa xớc đâh, đh’rưah lâng râu dưr vaih k’rơ âng mạng xã hội, điện thoại bhriêr ta bach, bâc lang p’niên căh dzợ lâh kiêng lâng đợ râu ty chr’năp nâu. Bhiệc bhrợ lớp pa choom cha gâr, chiing, múa Tân tung Da dặ đoọng ha học sinh năc đoo bhiệc bhrợ pa bhlâng chr’năp đoọng zư lêy văn hoá liêm chr’năp ty ahay âng acoon coh Cơ Tu.

Cr’chăl hanua, zâp bêl hi dưm thứ 3 lâng thứ 5 coh tuần, bâc apêê a’đhi học sinh bơr trường THPT Tây Giang lâng THPT Võ Chí Công, chr’hoong Tây Giang bơơn ting pâh lớp pa choom cha gâr, chiing, múa Tân tung Da dặ đhị Gươl âng trường THPT Tây Giang. Tươc ooy lớp pa choom nâu, apêê a’đhi vêy bơơn a’pêê a’dêy a’ngăh nghệ nhân moon đoọng ooy đăh râu liêm chr’năp âng cha gâr, chiing, c’bhoọr lâng múa Tân tung Da dặ âng manưih Cơ Tu; bhiệc lêy ta nghêê xơợng xa nưl cha gâr, chiing, k’đhơợng, đhưng t’coọ chiing, cha gâr, năl đăh nhịp, năl cơnh xơợng u xưl...

A’đhi Tarương Thị Diên, học sinh lớp 11C1, trường THPT Tây Giang moon: “Acu vêy bơơn pa choom lâng choom múa Tân tung Da dặ. Acu bhui har vêy bơơn zâp apêê nghệ nhân pa choom đoọng liêm ghit cơnh lêy bhrợ têy ha cơnh, dzung p’gơt lươt ha cơnh đoọng liêm crêê cơnh pr’múa ty chr’năp âng acoon coh đay”.

Ha dợ a’đhi Blúp Kiều, học sinh lớp 11C1, trường THPT Tây Giang năc moon: “Acu vêy bơơn apêê a’dêy a’ngăh k’đươi moon ting pâh pa choom coh lớp học nâu tơợ đenh, ha dợ tươc đâu vêy bơơn pa choom. Ting pâh pa choom coh đâu acu vêy ta pa choom đoọng n’đhưng cha gâr, t’coọ chiing. Bêl tr’nơợp acu lêy k’đhạp bhlâng, đợ t’tưn vêy bơơn pa choom năc lêy cung doọ lâh. Tươc đâu, acu ơy choom chi ơh chiing cha gâr âng acoon coh đay”.

Ting cơnh t’cooh Alăng Bưng, nghệ nhân pa choom đoọng lớp cha gâr, chiing, múa Tân tung Da dặ đoọng ha pêê p’niên xa dơơr nâu, bêl ahay đhưng cha gâr, t’coọ chiing, múa Tân tung Da dặ ta luôn vêy bơơn zâp lang apêê manưih Cơ Tu zư pa dưr, chi ơh zâp bêl vaih bhiệc bhan coh vel đông cơnh hơnh deh ha roo t’mêê, hơnh deh Gươl t’mêê, bhuôih caih crâng k’coong... Hân đhơ cơnh đêêc, tu râu pa dưr pa xơc ooy pr’ăt tr’mung, xoọc đâu lang p’niên căh dzợ lâh kiêng, đhưng cha gâr, t’coọ chiing, múa Tân tung Da dặ r’dợ cung ting bil pât, căh dzợ bâc ngai năl lâng chi ơh. T’cooh Alăng Bưng đoọng năl: “Xọoc đâu, bhiệc đhưng cha gâr, t’coọ chiing, múa Tân tung Da dặ coh Tây Giang bâc lêy apêê ga rựa t’ha, zâp apêê p’niên xa dơơr căh vêy pâh chi ơh bâc. Bhiệc bhrợ lớp pa choom đăh văn hoá ha pêê a’đhi học sinh năc đoo chr’năp. Ooy lớp học, azi buôn pa choom đoọng đăh râu chr’năp liêm lâng bhiệc lêy đhưng cha gâr, t’coọ chiing ha cơnh liêm crêê, múa Tân tung Da dặ, lêy g’rooh ha cơnh đoọng pa zưm đh’rưah lâng bơr pêê râu tr’coọ xa nưl ty chr’năp âng acoon coh đay”.

Đhanuôr Cơ Tu coh chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam dzợ bâc râu văn hoá ty chr’năp, ooy đâu, pr’múa Tân tung Da dặ, bhrợ bh’nooch prá pr’ma ơy ta moon năc k’kir văn hoá phi vật thể âng k’tiêc k’ruung. Hân đhơ cơnh đêêc, ooy cr’chăl ha nua, đhanuôr căh ơy k’rang lêy liêm crêê đăh bhiệc zư lêy, pa dưr đợ râu chr’năp liêm đăh văn hoá. Ooy cr’chăl nâu a’tôh, chr’hoong Tây Giang t’bhlâng xay moon, k’đươi đhanuôr ting pâh zư lêy zâp râu chr’năp văn hoá âng acoon coh Cơ Tu, ooy đâu vêy bhiệc bhrợ zâp lớp pa choom đoọng ha zâp chr’val, zâp đhị zr’lụ đhanuôr ặt ma mung coh vel đông./.

TÂY GIANG: BẢO TỒN VĂN HÓA TỪ CÁC LỚP TRUYỀN DẠY TRỐNG, CHIÊNG, MÚA TÂN 'TUNG DA 'DÁ CHO HỌC SINH

Múa Tân’tung Da’dá của người Cơ Tu ở các huyện Đông Giang, Nam Giang và Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể của quốc gia. Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội phát triển nhanh chóng cùng sự bùng nổ của mạng xã hội, điện thoại thông minh, thế hệ trẻ không còn mặn mà với nghệ thuật truyền thống này. Việc mở lớp truyền dạy Trống, Chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá cho học sinh là việc làm hết sức có ý nghĩa nhằm bảo tồn văn hoá truyền thống tốt đẹp của dân tộc Cơ Tu.

Thời gian qua, đều đặn vào các tối thứ 3 và thứ 5 trong tuần, nhiều em học sinh hai trường THPT Tây Giang và THPT Võ Chí Công, huyện Tây Giang được tham gia lớp truyền dạy Trống, Chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá tại nhà Gươl của trường THPT Tây Giang. Đến với lớp học, các em được các cô chú nghệ nhân giới thiệu ý nghĩa của Trống, Chiêng, Thanh la và điệu múa Tân 'tung Da 'dá của người Cơ Tu;  kỹ năng nghe, cảm thụ tiếng trống, chiêng, cách cầm chiêng, đánh chiêng, phân nhịp, cách cảm âm…

Em Tarương Thị Diên, học sinh lớp 11C1, trường THPT Tây Giang cho biết: “Em được dạy và thực hiện thuần thục điệu múa Tân 'tung Da 'dá. Em rất vui vì được các nghệ nhân truyền dạy từng chi tiết như cách xòe tay, từng bước chân thực hiện điệu múa truyền thống của dân tộc mình”.

Còn em Blúp Kiều, học sinh lớp 11C1, trường THPT Tây Giang thì cảm nhận: “Em được các chú nghệ nhân vận động tham gia lớp học từ lâu nhưng đến nay mới có điều kiện học. Tham gia lớp học, em được dạy đánh Trống, chiêng. Ban đầu, em cảm thấy rất khó, song sau khi được chỉ dạy em dần tự tin hơn. Đến nay, em đã thuần thục sử dụng Trống, chiêng dân tộc mình”.

Theo ông Alăng Bưng, nghệ nhân truyền dạy lớp Trống, Chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá cho thanh thiếu niên, trước đây, đánh Trống, chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá  luôn được các thế hệ người Cơ Tu gìn giữ, phát huy, sử dụng trong lễ hội của làng như lễ mừng lúa mới, lễ mừng Gươl mới, lễ Tạ ơn rừng.... Tuy nhiên, do sự phát triển của xã hội, hiện nay lớp trẻ không mấy mặn mà, đánh Trống, chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá dần bị mai một, không còn nhiều người biết biểu diễn. Ông Alăng Bưng cho biết: “Hiện nay, nghệ thuật đánh trống, chiêng, múa Tân 'tung Da 'dá  ở Tây Giang phần lớn những người lớn tuổi, cac thanh thiếu niên rất ít tham gia. Việc mở lớp truyền dạy văn hóa cho các em học sinh rất cần thiết. Trong lớp học, chúng tôi chủ yếu truyền dạy nói ý nghĩa và cách thức đánh Trống, chiêng theo nhịp, điệu múa Tân 'tung Da 'dá, cách hú để hòa quyện cùng một số nhạc truyền thống dân tộc mình”.

Đồng bào Cơ Tu ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam có nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc, trong đó, điệu múa Tân 'tung Da 'dá, hát lý nói lý đã được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể của quốc gia. Tuy nhiên, trong thời gian qua, người dân chưa quan tâm đúng mức về vấn đề bảo tồn, gìn giữ giá trị văn hóa. Trong thời gian đến, huyện Tây Giang tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân tham gia gìn giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa đặc trưng của dân tộc Cơ Tu, trong đó có việc mở các lớp truyền dạy cho các xã, các khu dân cư trên địa bàn./.