Chiê cheix so sor tsênhz tsênhz zos mê nhuôk zâu Lai Châu li iz cheix so shir phaz, lov jêv thiêz taz por

          Nhoz jê tul đêx mê, chor mê nhuôk nhoz jos Phiêng Cẩm, xã Mường Cang, huyện Than Uyên (Lai Châu) tsênhv shir phaz uô si, thik đhiê txix sâuv ntus đêx lok hâur tul đêx. Têx hnuz fênhx yax, têx mê nhuôk no cux khênhr sik zâuv mul uô si li ntơưv, têx hnuz so sor- hâux lưv no ho pov muôx ntâu đuô. Zơưv Nguyễn Tự Trọng, Chủ tịch UB xã Mường Cang, huyện Than Uyên puz pâuz, nhoz xã tox siêz li Mường Cang, têx qơư uô si tsês trâu mê nhuôk muôx tsi ntâu. Tsi muôx qơư luôv đêx lok sik qơư uô si tax ploz tsênhr, mê nhuôk khênhr nriêr muk tov têx tul đêx, pas đêx chiê luôv đêx thiêz uô si. No zos iz hâur têx qir tiv mak txix shông 2023 txos nhiv no sâuv thax tsav huyện Than Uyên muôx txos 12 lênhx nênhs tuôs tiv pôngz đês thiêz txiêz nanv trâus saz: “Sâuv thax tsav cux muôx iz cxiê qơư uô jix vuv luôv đêx hâur cheix so sor mak pêz cux thix ziv têx qơư cxiv tsa têx fiêx canhv pov thiêz bax lưx lươngv chiê cxaz chuôz phax tar pôngz đêx trâu mê nhuôk hâur cheix so sor”.

          Hâur co, ntơưv têx thax tsav tsênhv qơư li thị trấn, thành phố, hâux lưv yưv pênhr cxiv tsa qơư luôv đêx hâur tsêr thiêz đrâuv jôngr tưz qir chox lok chêx cuk jông. Ntơưv TP Lai Châu, uô ntêx thâuv txos cheix so sor tưz muôx iz cxiê qơư luôv đêx tâu chox lok huôx tôngv, paz têx mê nhuôk shux xênhz muôx qơư uô si jông hâur cheix so sor. Mê nhuôk Nguyễn Đình Khôi, nhoz phường Tân Phong, TP Lai Châu tuôx luôv đêx ntơưv qơư luôv đêx xã San Thàng, nhoz phường Tân Phong, TP Lai Châu pheiz kênh: “Thâuv luôv đêx tov têx tul đêx mak muôx ntâu poz jêz, lax luôv đêx thiêz đêx ntưs lox. Luôv đêx ntơưv qơư luôv đêx mak muôx ntâu lênhx nênhs seiz car, taz por đuô”

          Ntơưv TP Lai Châu nhiv no muôx zuôr xar 10 qơư uô jix vuv luôv đêx huôx tôngv zaz zâuv chôngz tsôngv box sâuv thax tsav tuôx luôv đêx, phênhv ntâu zos shux xênhz. Têx qơư luôv đêx huôx tôngv thâuv tưs cux muôx lênhx nênhs seiz jor, muôx yo phao, têx chuôz zênhx chơưv paz chiê taz por trâu nênhs luôv đêx. Đrâuv co, ntơưv têx qơư luôv đêx nhiv no tsênhv muôx ntâu lớp kriê luôv đêx thiêz muôx chôngz mê nhuôk tuôx shâuv. Pos Hoàng Thị Dím, tsưr qơư luôv đêx xã San Thàng, TP Lai Châu puz pâuz: “Têx hnuz so cheix ntux sor têx mê nhuôk tuôx luôv đêx chôngz đuô. Thâuv mê nhuôk tuôx luôv đêx mak chuôz zis muôx 3 qơư luôv đêx, iz qơư lox trâu têx mê nhuôk txơưx luôv đêx, iz qơư trâu têx mê nhuôk shâuv luôv đex thiêz iz qơư tsês trâu têx mê nhuôk zâu thiêz lớp 1”.

          Uô lơưr luz hli huôx tôngv viv mê nhuôk zâu shông 2025 đros njiêz luv “Tsov cưv pênhr jos, uô tiêr têx tsưr ziv viv mê nhuôk”, nhiv kruôr đhâu SỞ vênhx huôv, thiv thao thiêz ju lix tỉnh Lai Châu tưz sik côngv đros têx nganhx, đoanx thêv tsưr tsix Ntênhs phuôx tôngv tas nro tsôngv box cơưv shâuv luôv đêx thiêz phax tar trâus pôngz đêx trâu mê nhuôk zâu, zaz zâuv chôngz shux xênhz, cưk kriê, têx lênhx uô niêv uô txir cxaz chuôz. Zơưv Trần Quang Kháng, Phưv giám đốc Sở vênhx huôv, thiv thao thiêz ju lix tỉnh Lai Châu puz pâuz: “Huôx tôngv no li tsưr ziv zos yax mông txos têx cấp, têx nganhx, chuôz zis, tsêr cơưv thiêz tas nro xã hội tsov cưv txos vênhx thix shâuv luôv đêx, kriê luôv đêx trâu têx mê nhuôk”.

          Phax tar pôngz đêx trâu mê nhuôk zâu zos tas nro xã hội li txơưx jênhv. Iz luz pas tâu xor their jông, iz chuôv shâuv luôv đêx tsi pôngz nhiêx txiêx, lok sik zos têx lênhx nênhs hloz, têx lênhx uô niêv uô txir li tsov cưv….puôr lênhx paz chơưv paz tâu têx mê nhuôk li txox siê. Tưz txos cheix so sor, têx cấp, têx nganhx, yênhx ziv chuôz zis, thiêz cxuô lênhx nênhs tsuv huôx tôngv chiê mê nhuôk tsênhz tsênhz muôx tâu iz cheix so sor shir phaz lov jêv thiêz taz por./.

Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv

Kriê têx thax tsav trâus đêx ngaz đhâu ntux nas uô ruôr hiêv nhoz chor tỉnh faz Bắc huôv tsar uô blêx liêx

           I.Hlêis sâu chiv blêx chênhr

          1.Đros thiêz têx liêx têz blêx trâus đêx ngaz, sâu tâu tsơưs: Tsuv sir jos thoz huk cov đêx ntưk tâuk. Kriê tsôngv pêx xênhv muôz hlôngr chos têx jâuz tâuv, huv đros cxuô thax tsav qơư

           2.Đros thiêz chor liêx têz blêx txos cheix jông hlêis sâu (siêr 85% ntâu): Tsuv huôk njôngr têx hnuz ntux yar hlêis sâu đros thiêz tsưr ziv “hlêis njuôz jông đuô siêr jâuk tas”.

           3. Đros thiêz chor liêx têz blêx tsênhv taz tov uô plaz naz-trâu cxur-đax kaz naz jov jơưk: Đhâu thâuv tso đêx hâur liêx grik tas, qir muôz chor blêx lok par 3-4 tsoz uô cê iz têk chiê chor blêx tsi kâus thiêz siêr jông hlêis.

           4.Đros thiêz chor blêx tsênhv taz tov gôngr car, bax uô plaz naz: Tsoz blêx trâus kâus lor, muôx têx uô chiv blêx hlar câuk hâur pâuk. Tsuv zênhx max tso đêx chiê blêx tsi trâus tuôs thiêz lưx.

            II.Tsưr ziv huôv tsar uô chiv blêx trâus kâus, lor thâuv tsênhv gôngr car, bax uô plaz naz

          1.Muôz đêx nzuôr chor ar gok lo têx car, blôngx blêx thiêz hlêis txiêr iz za blôngx, njik por tsês

          -Thâuv tso đêx muôx têx ntor đêx nzuôr têx ar gok, kuôr nxuôz, khâuz nhaz lo chor car, blôngx blêx ntơư cov hur.

          -Zôngv liês hlêis chor blôngx blêx cov ti gâuk car (tsês hâur pâuk ntêr xar muôx iz đok xưz).

             2.Zuôv qir

            Xav hur si chor qir fmông trâu iz ha zos: 100 cir qir đơưz, 80-90 cir qir Kali Clorua tâu pheiz uô 2 jiês trâu.

          -Jiês 1: Fmông 70 cir qir đơưz, 80-90 cir qir Kali Clorua đhâu thâuv hlêis txiêr tas chor blôngx chiv chênhr txix 3-4 hnuz chiê blêx hlar tâuk câuk tuôx.

          -Jiês tiv 2: Fmông 30 cir qir đơưz đhâu 20 hnuz hlêis txiêr tas chor blôngx blêx chiv chênhr chiê gôngr car, uô plaz naz thiêz cxơưr.

             3.Seiz shuôs njôngr đêx trâu chor blêx co:

            Iz, oz hnuz đhâu hlêis txiêr tas li heik sâuv mak zưs mê njik đêx trâu chiê ar nông tâuk, tsi trâus kruôr. Đhâu thâuv fmông qir jiês 1 (đhâu 3-4 hnuz hlêis txiêr) tax txos thâuv blêx gôngr car, uô plaz naz mak zưs đêx cov ntuz njuôr trâu. Tsưv ziv, ntu blêx uô plaz naz tsuv tso đêx nhaz mê njik têx hâur pâuk blêx tsi so hâur 10 hnuz chiê blêx cxơưr, trâu tâuk cxur. Tso đêx uô ntêx 7 hnuz thâuv zuôr hlêis sâu chor blêx co.

            4.Hlêis sâu, jiêz thiêz por hưv blêx

          -Muôz meir hlêis sâu thâuv chor blêx tưz siêr zuôr cxix. Tsuv hlêis sâu cov huv đros chiê txo grêk tsơưs trâus uô tuôr xuôv thâuv hlêis thiêz đhâu sâu tas.

           -Chor blêx đhâu ntâuk tas tsuv muôz jiêz kruôr thiêz nzuôx têx bluôs hur si por tsês. Zos muôx six hơưv tsuv muôz jiêz kra thiêz muôz meir nzuôx cov hur chiê tâu nox.

          -Por hưv tsês: Zôngv hnaz tax tuôz ntiv jông tsês thiêz khi ndâux cov khor kho trâu. Đhâu ntơư muôz tu tsês trâu iz kro qơư mê njik siêz thiêz kruôr krơưr./.

Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv