
Ƀơi plơi Vinh Hà, să Ia Blang, tơring glông Čư̆ Sê, đang boh sầu riêng prong 7 ha mơ̆ng sang anŏ Nguyễn Trọng Dũng truh bơyan pĕ boh laih. Ñu brơi thâo, yua hơmâo ngă tui hơdră phrâo pla pơjing hăng wai lăng pruai hơbâo hơdjă, ñu him lăng thun boh durian pĕ pơhrui truh 80 tơn, đĭ tui 30% pơkă hăng thun hlâo. Tơlơi mơ̆ ơi Dũng mơak hloh lĕ boh tŭ yua gơnam sĭ mơdrô boh čroh đang hmua dưi pơđĭ tui hiam ƀuh rơđah:
“Boh durian thun anai mơ̆ng sang anŏ gơmơi lăng hiam mơ̆n, ƀing hyu blơi rai truh pơ đang rơkâo blơi lu biă mă. Hrơi blan hăng anai mơnuih ƀôn sang pơkôl hĭ nua sĭ 65.000 prăk truh 70.000 prăk sa kg. Samơ̆ ta lĕ ƀiă hrơi dơ̆ng, yua boh čroh amăng sang anŏ laih anun yơh lup ƀudah kơmlai hai mơai ta pô sit truh mông pĕ boh mơtam pơsit mă nua sĭ klă hloh”.

Ayong Rčom Uy plơi Phung, să Ia Mơnông, tơring glông Čư̆ Pah pla 100 phun boh durian pơjeh Ri6 hăng Thái tui hơnơ̆ng pơkă rơgoh VietGap 3 thun laih. Sa tơlơi lăp mơak lĕ, amăng bơyan pĕ boh thun blung a, đang boh durian ñu ƀing hyu blơi rơkâo pơkôl nua lĕ 65.000 prăk lơ̆m sa kg, sang anŏ ñu amra pĕ pơhrui năng ai 3 tơn. Giong pơhlưh hĭ nua prăk apah, tuh pơ alin kơ bruă mă mơ̆ng akŏ thun, ayong Rčom Uy amra hơmâo kơmlai năng ai 140 klăk prăk:
“Ta pla boh sầu riêng tui tơlơi pơkă VietGap, arăng pơtô brơi ta hơdră wai lăng, ma yua hơbâo pruai hăng ia jrao djơ̆ lăp, ƀu yua ia jrao măt ôh, kiăng klă kơ lŏn tơnah, kơ ană mơnuih ta. Mah phrâo pĕ thun blung a đôč, samơ̆ hơdôm thun tơdơi anai amra lu hloh, boh sầu riêng (Durian) ta ăt đĭ nua pơmă mơ̆n”.

Ƀơi đang boh durian Quốc Ân, plơi Phú Mỹ, să Ia Băng, tơring glông Čư̆ Prong, bơyan pĕ boh sĭ mơdrô ik ăk mơtam yơh hơdôm hrơi hăng anai. Ayong Dương Ái Quốc, pô sang bruă blơi sĭ, brơi thâo:
“Bơyan pĕ boh durian sa hrơi blơi ba hơmâo mơ̆ng 14-20 tơn, hơdôm blah đang hmua hiam rơnoh blơi đĭ trun mơ̆ng 65.000 prăk truh 72.000 prăk sa kg. Bơ đang boh ƀu hiam đơi ôh, blơi mơ̆ng 55.000 truh 65.000 prăk sa kg. Tơ tă anai, anŏ hiam boh duria Thái Lan ƀơi Gia Lai nua hơđong biă mă, hăng rơnoh sĭ hrup ră anai, pô đang hmua hơmâo kơmlai lu yơh”.
Tơ tă anai, đơ đam tơring čar Gia Lai hơmâo năng ai 8.200 ha boh durian, sầu riêng, lu biă mă ƀơi tơring glông Ia Grai, Čư̆ Sê, Čư̆ Pưh, Đak Đoa, Mang Yang, Čư̆ Prong, Đưk kơ.....hơnơ̆ng boh pơkă dưm dưm lơ̆m sa ha năng ai rơbêh 14, 8 tơn. Hăng hơdôm đang wai lăng tong ten, rơnoh anai đơ đam sa hektar pĕ mơ̆ng 20-30 tơn boh durian asăt. Amăng anun, năng ai 5000 ha hlăk amăng thun pĕ boh, him lăng rơnoh pơhrui glăi đơ đam tơring čar 75.000 tơn.

Boh nik ñu, Gia Lai hơmâo ngă brơi gru kơnăl 54 kual pla hăng đơ đam hmua 1.300 hektar, djru kơ bruă pla boh durian ba sĭ mơdrô pơ lu anih anom blơi pơprong kah hăng dêh čar Khač, Mi, New Zealand hăng Australia. Truh thun 2030, tơring čar pơkă hơnơ̆bg pokpơhư prong đơ đam pla boh durian truh 10.000 ha, hăng tơhnal pơkă ngă brơi gru kơnăl anih pla kơ 10 ha sa mrô hăng ba yua boh thâo ia rơgơi pơkă hơnơ̆ngGlobalGap, kiăng ngă djơ̆ hơnơ̆ng pơkă hơdjă pơ anih sĭ mơdrô. Ơi Trần Xuân Khải, Khua anom bruă wai lăng bruă ngă hmua hăng pơgang phun pla hăng pơgang tơring čar Gia Lai lăi:
“Laih nao sem lăng boh sầu riêng (Durian) mơ̆ng Gia Lai aka ƀu ƀuh đôm ia măt eh pơsơi lĭ ôh. Anun lĕ anŏ klă hiam amăng kual pla phrâo. Anai ăt jing anŏ gêh găl samơ̆ ƀu ngă amưng ôh. Anom bruă ăt hyu sem lăng, pơtrut bruă ngă hrŏm djop sang bruă kơnuk kơna, hơmâo tơlơi thâo amăng bruă kơtưn hyu ĕp lăng kual lŏn pla boh durian hăng sang bruă dưm amăng hruh, kơdung ba sĭ mơdrô, čih anăn gơnam sĭ mơdrô amăng tơring čar, mơ̆ng anun djru pơtô brơi djop sang bruă, mơnuih ƀôn sang pô sang sĭ mơdrô, mơnuih ngă hmua pla boh durian thâo hơdră lăi pơthâo tong ten anih pla, sang bruă sĭ mơdrô kiăng anih sĭ mơdrô arăng thâo rơđah rơđong tong ten hlâo či blơi ƀơi anom sĭ mơdrô amăng dêh čar wơ̆t hăng pơ tač rơngiao hai”.
Viết bình luận