Mah pơ-iă hang ƀudah hơjan hlim, amai Ma Rương, Khua anom bơwih ƀong hrŏm Dâu tằm Dă M’rông, să Dă M’rông, tơring glông Đam Rông, tơring čar Lâm Đồng lêng kơ ƀuh ƀô̆ mơta djơ̆ mông lơm hơdôm boh sang anŏ rông phun kơbuă rông hlăt amăng să rơkâo črâo brơi, gum djru. Ma Rương brơi thâo, lơm ƀuh pla phun kơbuă rông hlăt mrai ba glăi pơhrui hơđong, amra ngă mơnuih ƀôn sang pơklaih mơng ƀun rin, yua anun tơbiă anăn akŏ pơjing anom bơwih ƀong hrŏm hăng pơsur lu mơnuih mut hrŏm. Mơng hrơi hơdôm boh sang anŏ đôč rông hlăt amăng grup ngă hrŏm, truh ră anai, anom bơwih ƀong hrŏm hơmâo pơđĭ kyar jing 9 čô ding kơna hăng hơdôm hơpluh boh sang anŏ ngă hmua amăng ƀon lan mut hrŏm.

Amai Ma Rương brơi thâo, phun kơbuă ƀơi Dă M’rông pơđĭ kyar hiam, ană hlăt mrai čeh čar hơđong dưi sĭ mơng 180.000-200.000 prăk sa kĭ yua anun mơnuih pla phun kơbuă rông hlăt mrai dưi pơklaih mơng ƀun rin. Anai lĕ bruă mă ba glăi pơhrui hơđong sui thun kiăng pơđĭ kyar bơwih ƀong sang anŏ.

“Boh tŭ yua amăng bơwih ƀong ba glăi lu biă mă, ba glăi pơhrui hơđong, pơhlôm brơi bruă mă, đĭ tui prăk pơhrui brơi mơnuih ƀôn sang. Bruă pla phun kơbuă rông hlăt mrai ră anai ăt amuñ mơn, ƀing gơmơi hơmâo mơnuih mă bruă ƀơi ƀon lan, ƀing hlăk ai čơđai hăng ƀing tha rơma lêng kơ dưi mut hrŏm. Ƀing adơi amai amăng grup hơmâo pơlăi nao rai kơ boh thâo, bruă bơwih brơi, bruă rông laih dong djru tơdruă. Anom bơwih ƀong hrŏm djru brơi hơdră bruă amăng ngă đang hmua, črâo brơi boh thâo pla phun kơbuă rông hlăt mrai, djru brơi boh thâo pla hăng bơwih brơi. Rĭm thun lêng kơ pok sa anih pơtô hrăm kiăng črâo brơi hơdôm boh sang anŏ phrâo pla phun kơbuă rông hlăt mrai”.

Anai lĕ sa boh sang anŏ dong amăng anăn sang anŏ ƀun rin, ră anai sang anŏ amai Liêng Jrang K’Brao, plơi Dă Tế, să Dă M’rông, tơring glông Đam Rông, hơmâo pơkrem prăk kak, blơi gơnam tam hơmâo măi mok kiăng hloh lăp djơ̆ hăng tơlơi rơkâo amăng tơlơi hơdip rĭm hrơi. Amai Liêng Jrang K’Brao brơi thâo, anun lĕ yua pla phun kơbuă rông hlăt mrai. Lơm phrâo pơphun bơwih ƀong dŏ sư̆ rơbư̆, samơ̆ yua kơ hơmâo tơlơi črâo ba abih pran jua mơng ƀing adơi amai amăng anom bơwih ƀong hrŏm yua anun bruă pla phun kơbuă rông hlăt mrai ăt juăt laih. Rĭm blan, sang anŏ lêng kơ hơmâo prăk pơhrui, tơlơi bơwih ƀong huă hơmâo hơđong laih:

“Sa tal rông hlăt mrai mơng 15-16 hrơi, ƀing gơmơi dưi sĭ hơmâo giăm rơbêh 10 klăk prăk. Pơhmu hăng ngă đang hmua, kâo ƀuh bruă rông hlăt mrai ăt amuñ hăng djôl đôč. Sit biă ñu lĕ bruă anai lăp djơ̆ hăng djop hnưr thun”.

Tui ơi Kră Jăn Ha Siêng, kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Dă M’rông, pla phun kơbuă rông hlăt mrai jing bruă mă kiăng pơklaih mơng ƀun rin ƀơi anai. Ră anai să hơmâo pơđĭ kyar 118 ektar phun kơbuă hăng hơdôm rơtuh boh sang anŏ mut hrŏm rông hlăt. Mrô anai hơmâo să črâo brơi tŏ tui pok prong pơđĭ kyar pơ anăp.

“Amăng să Dă M’rông đang hmua pla phun kơbuă rông hlăt mrai hơmâo rơbêh 100 ektar laih. Pla phun kơbuă rông hlăt mrai ba glăi boh tŭ yua prong, hơdôm boh sang anŏ hơmâo prăk yua amăng tơlơi hơdip rĭm hrơi, blơi gơnam măi mok amăng ngă đang hmua. Hơdôm boh sang anŏ ăt khin hơtai pơlăi nao rai, mơng sang anŏ anai pơlăi nao rai hăng sang anŏ adih. Ră anai mrô sang anŏ ƀun rin amăng să ăt hrŏ trun prong. Pơ anăp anai ƀing gơmơi tŏ tui pơtô pơblang, pơtrut pơsur hơdôm boh sang anŏ hơmâo ngă, hơmâo črâo ba hơdôm boh sang anŏ ƀun rin kiăng gum hrŏm pơđĭ kyar bơwih ƀong huă sang anŏ, pơgôp brơi ƀon lan kơtưn bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam”.

Hrŏm hăng hơdôm phun pla, hlô rông pơkŏn, pla phun kơbuă rông hlăt mrai hơmâo Đam Rông ba nao amăng tơlơi pơtrun pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam, pơtrut pơsur mơnuih ƀôn sang pơplih hơdôm đang hmua pla pơjing pơhrui ƀu hơmâo hơdai nao pla phun kơbuă rông hlăt mrai. Ơi Liêng Hót Ha Hai, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Đam Rông brơi thâo, hơnong pơkă gir run truh thun 2030, đơ đam đang pla phun kơbuă pơđĭ kyar rơbêh 1.350 ektar, hơmâo ƀiă biă mă ñu 2.500 boh sang anŏ rông hlăt na nao, lu hloh lĕ mơnuih djuai ania ƀiă.

“Rơnuč thun 2024 phrâo rơgao, mrô sang anŏ ƀun rin djop mơta amăng Đam Rông dŏ kơnong 7%. Tơlơi hơdip mơng neh met wa hơmâo lu pơplih, pơplih mơng sang dŏ, tơlơi hơdip truh pơ ngă đang hmua. Hlâo anun neh met wa ngă hmua tui hluai hơmâo đôč, hơmâo hơdôm ƀơ̆i ƀong hơdôm anun, thâp mă yua boh thâo măi mok, thâo pla pơjing, rông hlô ba glăi pơhrui lu hloh”.

Mơng kual lŏn ƀun rin hloh amăng đơ đam dêh čar, kual ataih Đam Rông, tơring čar Lâm Đồng glăk ƀơƀrư̆ pơplih ƀô̆ mơta. Đăo gơnang, hăng hơbô̆ bruă bơwih ƀong lăp djơ̆, bruă ngă pơplih pơčeh hăng tơlơi gum hrŏm mơng gong gai ƀon lan, bruă pơhrŏ trun ƀun rin, hrưn đĭ pơdrong asah mơng mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi Đam Rông amra tŏ tui prong ƀiă dong amăng hơdôm thun pơ anăp./.