Nôngx mênhx Phiêng Khoài muôz siêz tsiv grê ntông nox txir chiê chuôz cxaz phênhv sâu

          Tix lâuk Hoàng Đức Long chuôz zis nhoz jos Ái 2, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La zos iz hâur têx ziv chuôz zis chos txir khơưz nyar tâu kruôk txos ntơưv ntênhs phêv txir khơưz nhiv kuôr tâu tsưr tsix jiês xuz thơưx shông 2025 ntơưv xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Nhiv no tix lâuk chuôz zis tsênhv chos, tsoz phưz 2 hecta ntâu txir khơưz nyar, sâu tâu muôx nhos 35 tênhr, hâur co muôx 200 ntâu tsoz zos txir khơưz siêr nzor. Đros grê muôs txir khơưz siêr nzor txix 70-120 cxênhz đeiv iz cir, txir khơưz siêr trơưk chiv cheix txix 25-30 cxênhz đêiv iz cir, paz chuôz zis muôx cxaz phênhv sâu txix 400-500 tsov đeiv iz shông. Đrâuv chos txir khơưz nyar, tix lâuk chuôz zis tsênhv chos cxaz têx tsoz ntông nox txir txơưr li: txir hồng, txir juôx… chiê chuôz cxaz phênhv sâu trâu chuôz zis, hâur co txir juôx tưz sâu đê tâu chiv xuz thơưx tâu muôx nhos 700-800 cir, grê muôs txix 35-40 cxênhz đeiv iz cir. Lơưr tix lâuk Hoàng Đức Long: Tix lâuk chuôz zis li ntông nox txir phênhv ntâu zos vâuv hnhar blêk thiêz qir guôx chiê zuôv, tsi zôngv ntâu qir hoá học viv li txir txi jông, kaz thiêz muôx tsơưr lươngv siêz:  “ Ntu zuôr txos cur chuôz zis tsênhv xar hlôngr yiêz tsưr ziv tsoz phưz lơưr saz VietGap, GlobaGap chiê muôz siêz tsơưr lươngv thiêz tax ploz tsênhr siêz đuô. Đrâuv co, cur chuôz zis cux tsênhv xar huôv tsar chos cxaz txir hông thiêz chiê chuôz cxaz phênhv sâu trâu chuôz zis”.

          Jos Ái 2, xã Phiêng Khoài muôx 102 ziv chuôz zis tsênhv chos txir khơưz nyar đros muôx 108 hecta, tas nro puôr lênhx tâu chos lơưr tsưr ziv hữu cơ. Têx shôngk jê ntơưv no, tâu tiv phaz paz txưv thiez choz têx trâur nuv zôngv công nghệ lok uô kôngz nuv, ntâu ziv chuôz is tưz cxiv tsa trâur nuv chiv chir zưs đêx, paz cxênhx txuôk đêx, nhiêx txiêx thiêz đas jos uô lox tôngv. Thôngz đhâu công nghệ số, heik kriê xiv huv nhoz tiv phaz sâuv têx trang mạng xã hội chiê chôngz lênhx nênhs pâuz txos, thôngx cxix zaz zâuv tsôngv kruô tuox tiv phaz, paz muôx phênhv sau trâu têx ziv chuôz zis thiêz hâux lưv uô trâu nênhs lox tôngv tiv phaz. Zơưv Hoàng Văn Thích, tsar jos Ái 2 puz pâuz: “ Nhiv no pêz tsênhv yax mông pox nhuôk tuôr truôx bê xiv huv txir khơưz nhoz tiv phaz. Ndar txos muôz siêz đuô tsiv grê li: txiêr chês, đê cxaz txir chiê txir lox đuô, seiz tsơưr lươngv zos xuz thơưx. Cxiv tsa bê txir khơưz nyar chiê muôs jông đuô sâuv niêv ciêz hâur thiêz đrâuv saz têz qơưk”.

          Lơưr tix lâuk Bùi Văn Quân, Phưv Ban kinh têr hạ tầng xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu: Phiêng Khoài nhiv no muôx 3 cxênhz ntâu hecta ntông nox txir, phênhv ntâu zos txir khơưz nyar thiêz iz cxiê zav tsoz chos li: txir trâuv nhux, txir juôx, txir lưv tsiz sôngz, dâu tây… Gôngr phênhv paz têx chuôz zis nôngx mênhx chuôz tsar tsiv grê ntông nox txir, đrâuv co heik kriê tsôngv box chos thiêz tsoz phưz mênhv chêx ntâu nox txir sâuv thax tsav lơưr công nghệ siêz, chuôz tsar heik kriê xiv huv thiez nriêr niêv ciêz sâu zuôr. Pir li: hâux lưv cxiv tsa bê xiv huv txir khơưz nyar Phiêng Khoài- Yên Châu, tsưr tsix ntênhs đêx txir khơưz, krêz têx qơư piêr muôs xiv huv kôngz nuv ntơưv têx ntênhs phêv li Ntênhs phêv txir trâuv nhux Yên Châu, ntênhs đêx txir khơuz Mộc Châu, sik côngv đros bưu điện, doanh nghiệp, HTX tsưr tsix cxeik đuôz muôs hax huv, sik côngv đros têx sàn muôv muôs bưu điện chox têx xiv huv kôngz nuv tiv phaz muôs sâuv 4 cxênhz 200 qơư muôv muôs sâuv tas nro têz qơưk. Tsi tâu heik txos têx zav ntông nox txir txơưr, tsuôk hâur chiv txir khơưz shông no njuố xav tas nro xã sâu lok tâu 216 tỷ đeiv, gôngr phênhv txu grês chor ziv chuôz zis pluôk hâur xã yuổ 17% ntâu. Đros co, xã tsênhv heik tsôngv box muôz siêz tsơưr lươngv xiv huv lơưr saz VietGap, GlobaGap ndar txos cxiv tsa xiv huv OCOP. Hâux lưv no paz tsôngv box truôx siêz đuô chos txir khơưz thiêz têx zav ntông nox txir txơưr chiê uô bluô nux sâuv zuk têz qơưk: “Cấp uỷ, chính quyênx tiv phaz tưz chêx chôngk yax mông cux xưk li sik côngv đros têx chiz coaz chuyên môn krêz têx lớp kriê cxaz trâu pox nhuôk nôngx mênhx txơưx zôngv KHKT lok tsêz chos. Tiv zix zos txiêr chês thiêz tsoz phưz phax tuô caz hmoz chiê muox tâu xiv huv tax chêx cuk siêz tiv zix, txir lox, kaz thiêz paz muôz siêz tsiv grê kinh têr trâu pox nhuôk”./.

Thào Ly-Txâur Vax cxeik nhênhv

Kror chuz-qơư muôx gri lox hâur hêir nênhs Khơ Mú luz tsêr

              Hêir nênhs Khơ Mú luz tsêr lơưx cxôngx nzor tâu uô têx shông ntông, vor grênhz… Hâur tsêr tâu phêz uô oz kror qơư pư, qơư pư saz puô kâuv tsêr zos chiê trâu pos zơưs, niêv txir, tuz nhaz pư; qơư pư saz đrav zos chiê trâu chor nxêik vâur pư… tsêr lơưx muôx qơư jiêz khâuz ndơưk ciês ntơưv tuk qox ndê tuôx sâuv tsêr, taz sik tsuôk muôx iz luz kror trôngx nhoz saz mâuv câuk chiê muk lok trâu hâur tsêr, iz luz kror trêi thiêz tsik muôx mâuv câuv.

               Tiv zix, hâur tsôngv box Khơ Mú luz tsêr lơưx cxôngx nzor tsuv muôx oz luz kror chuz trâur tơưl trâu hâur tsêr. Iz luz mak tâu trâur trâu qar cơưs ciês hâur tsêr, iz luz mak tâu trâur trâu hâur luz đraz tsêr, jê qơư txix côngv pox côngz zơưv côngz tâu đêi siêz jê sâuv trur tsêr. Zơưv Quàng Văn Cá, lênhx nênhs pâuz tâu lok têx phongx cxưx, vênhx huôv hêir nênhs Khơ Mú nhoz jok Tông Cuông, xar Ảng Tở, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên puz pâuz: Pox nhuôs lok six uô jông uô têx kror chuz, cux li thâuv sir zôngv viv yênhx luz kror chuz mak nhiêk muôx nhiêk kror tsiv gri sik txơưr: “Thâuv uô tâu tsêr yiêz, tsưr tsêr zuôr xêir tsov, hu zâuv chor nênhs cxênhz jê saz pox niêv tsêr, fênhx zis mak zos hu pox niêv chor nuk lok zos hu zuk chor đaz lâus tuôx paz zuk uô luz kror chuz. Kror no zos hêik tơưv zuk siêz xar txos saz nênhx tsa, đros siêz xar tiêk zuôr paz trâu chuôz zis muôx tâu luz nênhx jông”.

               Chiê uô tâu luz kror chuz, uô ntêx mak tsưr tsêr zuôr xêir tsov qơư chiê trâur luz kror chuz co, zôngv plâuz đêiv ntông đhôk xưv phaz xưv mênhv siz luôs trâu iz kror qơư, siêz muôx iz đok, luz kror chuz đar muôx iz thiêr ndis ntâu. Hâur luz kror chuz tâu puô iz chor tơưr tsơưz nhôngk chiê thêir cov ar tsik xâu, đros co zos paz uô cov kror chuz tsik sor cuz txos tsar lơưx tsêr thâuv trâus tơưl uô jâuz mor nox. Pox nhuôs zuôr khơưz ciês chor ar hâur plas tsêr kaz tsêr lơưx lok tso trâu hâur luz kror chuz, nduôr iz chor ar mak zưs iz chor đêx trâu, zôngv poz jêz tsôngz trâu cov chor ar nhênhv thiêz khor tơưr txos thâuv chor ar tâu nduôr pur sâuv luz kror chuz no mak tâu. Ziv tsông cov ar chênhr mak chor ar zuôr tsik trâus xưz poz. Đhâu co, muôz pêz luz poz jêz lok cxok trâu hâur luz đraz hlôngr trâu luz cok.

              Oz luz kror chuz no tâu sir zôngv sik txơưr thiêz muôx têx kror txưr sik txơưr. Pos Quàng Thị Vừ, jok Tọ Cuông, xar Ảng Tở, huyện Mường Ảng puz pâuz: “Luz kror chuz hâur qar tsêr cơưs ciês mak trâus txưr lok six jông. Luz kror chuz no tsuôk tâu zôngv chiê chuz mor, chuz chơưr thiêz zos qơư xênhz zus mê nhuôv. Viv thâuv ntêx no y têr ntơưv têx jêx jok nhoz tox siêz cux tsik tâu muôx, viv li chor pox niêv tsik so xênhz zus mê nhuôv ntơưv tsêr, tsuôk muôx chor nênhs hâur tsêrpak đros txêik mê nhuôv xưz. Xênhz zus tâu, pox nhuôs zuôr zôngv luz tsênhz câuz nzuôr hur si chiê râuz đêx trâu tuk mê nhuôv no đa đêx jiês xuz thơưx ciês, đhâu co thiêz muôz trâu niêv đa. Thiêz cux zos qơư kror chuz tâu trâur tơưl chis yênhx hnuz hmo chiê uô sor trâu lênhx niêv thiêz mê nhuôv tsênhv nhoz đruôz hlik. Hok nhiv no, xar hôiv huôv tsar, chor pox niêv tsik xênhz zus mê nhuôv ntơưv tsêr lơưv, tưz pâuz tuôx trâu têx trạm xar, qơư y têr chiê xênhz zus mê nhuôv”.

                Tiv zix, lơưr hêir nênhs Khơ Mú li phongx cxưx, thâuv lênhx txir nênhx zos tsưr tsêr tâu tas siv nênhx, mak uô uz no cux tâu uô trâu ntơưv luz kror chuz nhoz qar cơưs ciês hâur tsêr thiêz thâuv chox nênhs tuôs muk phâuk mak tsik tâu chox muk đhâu luz kror trôngx hâur tsêr, pox nhuôs zuôr hlêiz saz faz nja ciês ntơưv luz kror chuz no chiê chox nênhs tuôs tơưv hâur tsêr muk phâuk. Đuô li, thâuv lênhx pox niêv hâur tsêr tâu tas siv nênhx mak tsik tâu uô jâuz mor, uz no ntơưv luz kror chuz no, tsuôk tâu uô ntơưv luz kror chuz nhoz luz đraz tsêr. Zơưv Quàng Văn Cá, jok Tọ Cuông, xar Ảng tở, huyện Mường Ảng puz pâuz nzir: “Luz kror chuz hâur luz đraz tsêr mak chiê uô têx zav nox, râuz đêx hâuk tsik zôngv chiê chuz mor. Taz sik, ntơưv luz kror chuz no ho muôx thax đaz viv li chor kruô ho tsik tâu jâuv ntơưv luz kror chuz no, tsuôk zos tsưr tsêr thiêx tâu jâuv xưz. Thiêz cux tsik tâu cxiêz grêix trâu saz muôx thax đaz”.

              Đrâuv chiê uô jâuz mor nox yênhx hnuz, kror chuz tsênhv zos qơư chiê chor nênhs hâur chuôz zis tsôngv box Khơ Mú jâuv iz ndis thâuv sêiz lax têx hâux lưv; pos zơưs, niêv txir kruôz kriê têx tuz nhuôs, cux zos qơư chiê chor pox niêv jâuv ntok ntâuz, uô ntâuz trâu thâuv hmo ntux…

               Luz kror chuz muôx tsiv gri li co, viv li tâu tsôngv box Khơ Mú tuôr tsês chiê jông txix cxênhx nênhs no trâu cxênhx nênhs tov kaz./.

Tòng Đức Anh-Lik Thox cxêik nhênhv