Chiê pêx xênhv thax tsav tox siêz pâuz mênhx lok hâu nov 2 cấp

200 qơư tso loa nta suôzhâur thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai kuz; fanpage xa đuôz Sa Pa sâuv Facebook; webssite Sa Pa New zos têx zov chênhr chiê yax kriê txos trâu pêx xênhv tox siêz Sa Pa pâuz lok têx lênhx hâu nov yiêz. Trơưk li pos Nguyễn Thị Thu Hường, Giám đốc Tsênhv qơư vênhx huôv, Thêv thao-yax xa mông Sa Pa, đhâu thâuv tsi muôx thị xã, tsênhv qơư zos phường Sa Pa seiz car, taz sik chor nênhs uô hâux lưv thiêz têx chuôz zênhx, qơư nhoz thâuv ntêx cux tsênhv zos li kuz, uô hâux lưv li kuz hâur tas nro thax tsav thị xã kuz.

“Niêx hnuz pêz cux yax kriê trâu cxuô qơư hâur thax tsav; yax kriê lok hâu nov 2 cấp têx hlôngr yiêz cux li tsôngv pêx xênhv tsưr ziv, siêz xar. Pêz cux tsênhv zôngv hur si 2 bê hu, qơư yiêz heik uô ntêx, qơư kuz heik uô kaz chiê pêx xênhv pâuz thiêz sưv jux juk đros têx hlôngr yiêz”.

Nhoz cxuô jêx jok thax tsav tox siêz hâur Lào Cai nhiv no, phênhv ntâu tưz txeik tâu xor tôngx jông chiê hu tâu sei lok sik siz thav, siz kriê đhâu sâuv mạng xã hội. Trơưk li tix lâus Tẩn Nảy Nhàn, Tsar jok Tả Hồ, xã Cốc San, zuôr xar 60 chuôz zis nênhs Cho hâur jok phênhv ntâu puôr lênhx muôx têx lênhx hlôngr njêx muôs nhoz hâur Zalo, Facebook, txơưv muôx xor xưv li chas, uz no têx xar fuô kriê trâu sơưr sơưk tưz heik tâu sei:

“Têx tsênhv njiêz yax kriê lok sik hu pêx xênhv cơưv jêx jok pêz puôr lênhx nhắn tin, heik trâu sâuv Zalo, feacebook xưz. Đhâu heik li ntơư mê njik, zos chuôz zis tưs tưz seiz, chuôz zis tưs tsi tâu seiz mak puôr lênhx pâuz hur si, muôx têx sơưr đơưk tưz seiz đhâu lơưv taz sik cux tsuv hu thiêz chiê sơưr đơưk ndo jông. Yuôr iz cxiê chuôz zis tsi nhoz hâur Zalo, Facebook lok sik tsơưs nhênhv thiêz tsi yuô pâuz ntơưr mak cux tsuv hu xor tôngx trâu chiê pêx xênhv pâuz tsênhz”.

Lơưr zơưv Đặng Công Hải, Bí thư Đảng ủy xã Cốc San, txơưv xã yiêz yênhx lix txix muôz 3 xã Cốc San, Đồng Tuyển thiêz Tòng Sành hâur TP Lào Cai, huyện Bát Xát kuz lok uô cê. Taz sik, têx jêx jok tsi hlôngr, co zos iz kro jông chiê zôngx ziv heik thiêz thôngz đhâu têx hloz seiz car thax tsav qơư ntơư, cux li tuôr truôx qơư yax kriê.

“Tsưx phưv, sir zôngv trơưr loa nta suôz, bí thư chi bộ, tsar jok đros trâu pêz tsuv chox canr bôv muk txos ntuô qơư. Hâur ntu zuôr txos, pêz cux zuôr muôx tsưr ziv xeir tsov têx lênhx bí thư chi bộ, tsar jok muôx txâuk txux chi, pênhr xưv, lês uô tâu hâux lưv jông chiê tso nhoz hâur cấp ủy, lơưr chênhr zos têx lênhx zov chênhr, uô ntêx nyuôs chiê uô luôs hâux lưv yax kriê txos trâu pêx xênhv. Muôx têx đhâu 2, 3 luz hlik, pêx xênhv zuôr pâuz thôngz, cxix cxuô têx xor xưv, chei fuô kriê”.

Hok trơưk li pos Nguyễn Thị Ngọc Anh, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã Bát Xát, xã yiêz lok six lox đar đros jênh sôr muôx nhos 27 cxênhz lênhx nênhs, phênhv ntâu zos tsôngv box heir nênhs tsơưs li: Hmôngz, Cho, Giáy. Chiê fuô kriê tâu têx tsưr ziv, tsênhv chei, chei têz qơưk txos trâu tsôngv pêx xênhv, tiv zix zos thax tsav tox siêz đêz đrôngs, jux juk cxiv tsa têx hlôngr yiêz lok sâuv uô hâux lưv trơưk tsưr ziv yiêz, kinh tế yiêz, xã hội huôv tsar, hlôngr yiêz zos hâux lưv zov chênhr, uô ntêx hlo.

“Huôv tsar thiêz hlôngr yiêz cux tso tơưv zoz qơưx “pêx xênhv hlôngr yiêz trơưk”, viv li txix ciês nhiv no chor nênhs uô hâux lưv hâur thax tsav tsuv zos têx lênhx uô ntêx nyuôs yax mông, fuô kriê txos trâu pêx xênhv, iz chas ntơư tuôr truôx,  uô jông têx hlôngr yiêz sôr hâur côngv thôngx. Hâur ntu zuôr txos, pêz cux zuôr tsuv sir jos, muk yênhx suôv qơư, yênhx ziv chuôz zis jux juk, cxiv tsa tsưr ziv, hâux lưv tsênhv tsênhz chiê yax kriê, paz pêx xênhv”./.

An Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Tsưr ziv tu zus nhux đas zuôr greix tros

          1. Xeir nhux, mê nhuôv nhux chiê tu zus cov tros

          Nhux lâuk, nzâus leix têz tsi tâus, tsi muôx cuô mis, sha tsi tâu mê nhuôk; nhuôv nhux nzâus mak tu zus cov tros ciês thâuv nhiv kruôr cheir mis.

          Tsov cưv: têx tul nhux, nhuôv nhux thâuv tu zus cov tros tsi sei đrơưv, khênhr nox, tsi trâus moz, trâus saz.

          2. Tsưr ziv tu zus cov tros

          - Guôx cơư:

          Guôx tu zus tsuv kruôr jông, hur đu, muôx trur vor their, xor their phax tar tâu ntux no...Thâuv tu zus yax six uô vêv xênhz guôx cơư txix môngr jêz siz, cuô môngr jêz siz 5-10%, cuô lodin 5%...Đaz nox hâuk uô huv đros lơưr chor nhux tâu tu zus.

          - Bax jâuz krâur trâu nhux nox:

          Bax jâuz tâux: chiv ntux tsâus qiv hơưv jông chiê jâuz tâux huôv tsar, no zos nhux li zav nox tsênhv. Đrâuv co, têx ziv chuôz zis tu zus tsuv chêx chôngk tsoz phưz jông mênhv chêx jâuz tâux tưz muôx thiêz chos yiêz iz cxiê zav jâuz tâux muôx tsiv grê tsơưr pưr siêz li tâux VA06, tâux Ghi-nê, tâux nxư....

          Bax krâur trâu nhux: chiê tu zus cov nhux, nhuôv nhux đas tros tsuv taz por uô trơưk tsưr ziv, đrâuv nox jâuz tâux tsuv nox cxaz krâur cov nhux đas tros. Viv li, tsuv muôx krâur poz cưk, kok ntông; zav nox cxaz nzir trâu nhux đas, nhuôk nhux.

          Chiê jâuz tâux muôx txâuk tu zus 4-5 tul nhux đas tros hâur six hơưv txix 60-70 hnuz mak chungz fênhx tsuv chos 360-500 yiv ndis tâux nxư, tâux VA 06, tâux Ghi-nê...uô ntêx thâuv tu zus nhux tros.

          Chiv sor lax qiv hơưv ntux kruôr, jâuz tâux txu grês; viv li, tsuv cxênhx tsês jâuz tâux, vâuv jâuz tâux uô ntêx thâuv tu zus txix 20-30 hnuz.

          Tsov cưv: Jâuz tâux muôx tâux nxư, tâux VA06, kruôr cưk, car tsơưz...Krâur muôx môngr krâur poz cưk, kok ntông, fuôk chơưr... shơư têx zav krâur đros tâux tsuôr mos puz nox cxix cxuô hâur yênhx hnuz; hnhaz blêk, tâux kruôr mak pheiz nox 3 jiês hâur iz hnuz.

          - Đêx hâuk: puz nhux hâuk đêx hur, tsuv đo cxaz cuô njêr cxâuk nhux.

          - Tso nhux: Lơưr chuôz zis li theox chênhv, iz hnuz tso nhux 2-4 six hơưv chiê nhux tâu uô si thiêz muôx six hơưv uô vêv xênhz guôx cơư.

          3. Uô vêv xênhz, tuô chaz, caz hmoz:

          Uô ntêx thâuv tu zus nhux tros tsuv cxax yuôx phax moz đôngs nyar; tuô chaz, juôv...trâu nhux, chiê nhux nox hâuk jông, taz por đas jos thiêz ndê cir sei đuô./.

(Vừ Chu-Txâur Vax cxeik nhênhv)