Tơgĕch tŏ hơlăng đơ̆ng rŏng ‘mi đunh năr, mŏ Thị P’Lông atum hăm klo năm tơ̆ mir găh pơlei Bu Prăng 1A, tơring Quảng Trực, apŭng Tuy Đức vă chă phĕ plei theng thôih yuăn (mắc ca). Mŏ Thị Plong tơbăt, mir ‘long ou đei pơtăm đunh kơ ou 6 sơnăm hăm hơdrĕch dơđăh đơ̆ng teh đak tơgŭm ăn. Đơ̆ng noh mŏ lang să, păng hloh mĭnh poăt dơnơm ‘long hlôi đei plei. Mŏ Thị P’lông tơbăt, plei theng thôih dang ei ‘noh tơmam drăm tơm kơ pơlei Bu Prăng, kon pơlei hlôi băt chă hơdrĕng, tăh lơ̆m kơdŭng, chă tĕch ăn kơ đe păng tŏk bŏk tơcheng truh pơjing tơmam drăm OCOP kơ tơring.“Hrei ou mir pơgar să 1ha 2 sao đei hloh 300 dơnơm, 2/3 dơnơm hlôi đei plei. Lơ̆m mĭnh sơnăm phĕ tĕch đei đơ̆ng 80 truh 100 triu hlak jên. Plei Theng thôih kon pơlei tơ̆ pơlei Bu Prăng 1A jei tŏk bŏk đei khul kơdră tơgŭm pơjing hơnăn tơmam drăm OCOP tơmam drăm kăl kơ Tuy Đức.”

Hơtăih kơ pơlei Bu Prăng 1A dang 4 km ‘noh pơlei Bu Prăng 2A, tơring Quảng Trực, apŭng Tuy Đức. Lơ̆m hơdroong să 20m2, mŏ Thị Thảo tŏk bŏk tơchĕng vă tĕch iĕr bip rong ‘măng mă pêng. Mŏ Thị Thảo tơroi, ‘nou dôm kon iĕr đơ̆ng rong 90 tŏ iĕr yŏng mă teh đak tơgŭm ăn lơ̆m sơnăm sơ̆. ‘Ngoăih tơgŭm ăn rong kon tơrong kon kơlap, ŭnh hnam mŏ oei sơng iŏk đei kon jên vă răt kmăi choong preh ‘ngiĕt, kơƀĭnh pruih pơgang tơgŭm ăn choh jang sa. Đĭ đăng tơmam drăm tơgŭm djru ŭnh hnam tơmơ̆t jang trŏ lăp ngăl, hơnhăk đei iŏk yua kơjăp. Mŏ Thị Thảo chơt hơ iă tơroi:“Ŭnh hnam bơ̆n đei tơgŭm ăn kmăi choong preh ‘ngiĕt, kơƀĭnh pruih pơgang sơnăm 2019; păng sơng iŏk đei 90 tŏ iĕr yŏng hăm 190kĭ đơ̆k hiĕm iĕr. Đơ̆ng iĕr ou, ba rong đei truh 500 tŏ kon, hlôi chă tĕch pêng ‘măng bơih, lơ̆m mĭnh ‘măng tĕch iŏk đei 15 triu hlak jên. Kon jên ou ba răt sa, ăn kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk păng răt đơ̆k chă hiĕm. Truh ou kơnh ba gô sơng iok dơ̆ng vă jê̆ 200 dơnơm dơđăh theng thôih kiơ̆ trong jang hle. Vă pơtăm ‘long ba hlôi choong ‘ngiĕt, sir sơlŭng păng uh mơ̆r bơih. ‘Ngoăih kơ ‘noh oei hŏk pơhrăm trong jang kih thuơ̆t pơtăm vei lăng ‘long theng thôih đơ̆ng kang ƀô̆ tơring, apŭng chă pơtho ăn.”

Tơ̆ apŭng sơlam teh đak Tuy Đức, dêh char Dak Nông, jei sơng iŏk đei tơdrong tơgŭm djru đơ̆ng Tơdrong jang tơm teh đak nhen ŭnh hnam mŏ Thị Plông hăm mŏ Thị Thảo, đei 848 ŭnh hnam. Kon pơlei đei jang kiơ̆ 39 trong vă jang, tơgŭm djru choh jang sa, truh pơjing tơdrong jang mơdro sa, hlôi jang kiơ̆ kơjăp ‘lơ̆ng, tơgŭm ăn kon pơlei pơjing đei tơdrong jang sa sơđơ̆ng, tơjur dơnuh kơtang.

Ƀok Nguyễn Văn Minh - Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Kon kông păng lui khop apŭng Tuy Đức tơbăt, jĭ apŭng sơlam teh đak hăm vă jê̆ 40% kon pơlei ‘noh bơngai kon kông, tơklep kơjăp hăm tơdrong choh jang sa. ‘Moi kiơ̆ trong jang tơm teh đak găh tơjur dơnuh, kon pơlei ưh khan lăp sơng iŏk đei trong jang sa mă oei sơng iŏk đei hloi pơtho tơbăt tôm toong, đơ̆ng kih thuơ̆t pơtăm, rong kon tơrong truh chă hơlen kơjăp lơ̆m choh jang sa:“Hơnih bơ̆ jang vei lăng Kon kông păng Lui khop jang hơdoi hăm Hơnih vei lăng Choh jang sa, Hơnih tơm Kih thuơ̆t tĕch mơdro tơmam drăm choh jang sa păng Hơnih vei lăng kon pơlei rim tơring iung jang dăr lăng, lăng hơlen, chă rơih ƀlep bơngai iŏk yua sa hơpăh. Adoi chă apinh jet kon pơlei vă sơkơ̆t hơdăh tơgŭm ăn ‘long yă kiơ, kon tơrong yă kiơ păng pơjing khul dăr lăng hơlen tơdrong vă jang. Mă kăl, nhôn jang kiơ̆ trong nơ̆r pơma tơngla chro jang hloi hăm rim ŭnh hnam vă kon pơlei hlôh vao tĕnh koăng, jang kiơ̆ ‘lơ̆ng hơnhăk đei iŏk yua kơjăp.”

Dak Nông ‘noh dêh char groi kông oei tơnap tap hloh tơ̆ Tây Nguyên. Pơđĭ lơ̆m dêh char dang ei đei hloh 695.000 ‘nu bơngai, lơ̆m ou 1/3 ‘noh bơngai kon kông, găh 45 hơdrĕch hơdrung vang hơrih sa. Jang kiơ̆ Tơdrong jang tơm Teh đak tơjur dơnuh kơjăp ‘lơ̆ng tơring kon kông jăl jang 2021 – 2025, dêh char Dak Nông đei Trung ương tơgŭm ăn 900 ti hlak jên tơlĕch jang rim tơdrong vă jang tơjur dơnuh, nhen: Tơguưm djru trong hnam; pơjing trong jang sa, atŏk tơ iung trong jang tơjur dơnuh; tơgum ăn atŏk tơ iung choh jang sa, hơmet pơ ‘lơ̆ng hơrih sa; hnam oei păng tơdrong jang…

Yă Tôn Thị Ngọc Hạnh - Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Nông hơlen, đơ̆ng mă Tơdrong jang teh đak đei tơlĕch jang kiơ̆, tơring kon kông tơ̆ Dak Nông hlôi tơplih hơ iă, đơ̆ng trong nơnăm, hnam trương ou to truh tơdrong hơrih sa kơ kon pơlei. Ŭnh hnam dơnuh tơring kon kông lăp pă 2,99%, tơjur truh 4 ‘măng pơpêng hăm trong pơprŏ jang kơ yuơ Jơnŭm vei lăng kon pơlei dêh char tơlĕch ăn jăl jang. Lơ̆m khei ‘năr iung jang kiơ̆ hơgrop dêh char păng tơdrong Khul kơdră Teh đak gô vă kĭ jang kiơ̆ jăl jang mă 2 (2025 – 2030), yă Tôn Thị Ngọc Hạnh apĭnh:“Lơ̆m Dak Nông hrei ou oei tôch kơ lơ tơnap tap, păng tơdrong kon pơlei yak hloh dơnuh hin tim mă kơjăp ‘lơ̆ng tơpă. Kơ yuơ lơ loh, lơ̆m jăl jang mă 2, mưh dêh char đei hơgrop gô đei trong jang tơgŭm djru ‘lơ̆ng hơ iă hloh dơ̆ng, Tơdrong jang ou gô hơnơ̆ng đei lăng kơjăp tơlĕch jang kiơ̆ dơ̆ng. Kiơ̆ yok iŏk đei jơnei lơ̆m jăl 1, Tơdrong jang gô đei tơlĕch jang kiơ̆ kơtang hloh dơ̆ng, tơgŭm ăn kon pơlei ưh khan lăp kĕ yak hloh dơnuh ma woei đei rơvơn iung pơdrŏng păng đei ƀôh hloh dơ̆ng.”

Tơdrong jang tơjur dơnuh tơ̆ Dak Nông hlôi păng tŏk bŏk hơnhăk đei hơ iă, gơnơm tơdrong iung jang tơnăp đĭ ai đơ̆ng kang ƀô̆ tơring păng trong jang “nơ̆r pơma tơngla chro jang hloi”. Trong bơ̆ jang tơgum djru trŏ lăp păng truh hăm ƀlep bơngai, atŭm hăm tơdrong hơdrin kơtang đơ̆ng kon pơlei, jăl trong tơjur dơnuh tơ̆ Dak Nông tŏk bŏk roi năr roi kơjăp ‘lơ̆ng, đei jing hơyan phan kơtang vă tơlĕch jang kiơ̆ jơnei hloh dơ̆ng lơ̆m jăl jang đơ̆ng rŏng mưh Đảng păng teh đak hơnơ̆ng tơgŭm djru ăn.