Et ming hơdrơ̆m đak kơ bơngai M’nông tơ̆ Đăk Lăk
Chủ nhật, 06:00, 01/06/2025 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Et ming hơdrơ̆m đak (et soi tơnglang đak) jing minh khôi soi tơbeh đei đơ̆ng kră sơ̆ kơ lơ hơdrung bơngai kon kông tơ̆ Tây Nguyên, tơƀôh tơdrong tơgĭt hăm tu đak – tơm dơnơm kơ tơdrong hơrih pơlei pơla. Tơ̆ xah sơlam teh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk, khôi ou đei kon pơlei M’nông Preh pơgơ̆r rim sơnăm hăm tơdrong pơkăp vă hmach bơnê kơ yang đak hlôi asong ăn đak hlăng 'lơ̆ng vă sŏ nhă.

Đơ̆ng pơgê hrôih, cham hnam hơkŭm kơ pơlei Đôn, tơ̆ xah sơlam teh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk rơ-ông rơ-ang sô̆ hơ-iă. Rim bơngai minh tơdrong jang, đơ̆ng hơmet ge tơdrô, ƀuh nhŭng, pai por, hơmet kơmang soi tơmam drăm soi tơbeh... rim bơngai hăt hot hăm tơdrong jang.

Ƀok Y Lươm Knul, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei xah Krông Na ăn tơbăt, kon pơlei pơgơ̆r et ming hơdrơ̆m đak (et soi tơnglang) Bay Rong lơ̆m pơlei Đôn. Mă et soi đei pơgơ̆r kơ minh pơlei mă lei kon pơlei tơ̆ dôm pơlei pơla tơjê̆ adoi truh akŏm, et xa sô̆ nhen 'năr sô̆ hơtŭm: “Tơ̆ xah Krông Na, apŭng Buôn Đôn, et ming hơdrơ̆m đak noh kăp gĭt hăm kon pơlei M’nông. 'Nou jĭ minh khôi kră sơ̆ kăp gĭt đunh đai hloh đơ̆ng yă ƀok pơsư̆ ăn truh dang ei, tơguăt hăm tơdrong hơrih kon pơlei. Hơdrol kơ pơgơ̆r et soi hơdrơ̆m đak ou noh jơnŭm pơgơ̆r tơring adoi hơmet tôm tong, hơvơn hop akŏm đe kră pơlei, bơngai krao yang khan gia, khul ngê̆ nhơ̆n, athei asong tơdrong jang ăn rim bơngai iŏk jang tơdrong kiơ”.

Kiơ̆ khôi kră sơ̆ kơ bơngai M’nông, et soi hơdrơ̆m đak noh kăp gĭt vă hmach bơnê kơ yang hơpang, yang đak hlôi asong ăn pơlei pơla tŏ 'mi kial sơđơ̆ng, pơyan jang xa đei yua lơ; kon pơlei grăng pran vă gơh pơm jang, pơjing tơdrong hơrih phĭ tơtŏ dơnŏ 'lơ̆ng. Tơdrong et xa hơnơ̆ng đei pơgơ̆r ah mă pơlei pơla hlôi kăt yua đang tơmam choh pơtăm, rim bơngai atŭm hơmet choh chong rơgoh hơdrơ̆m đak păng hơmet ăn minh pơyan jang 'nao. Kră pơlei Y Thơng Kđoh tơ̆ pơlei Trí, xah Krông Na ăn tơbăt, kơlih akŏm ƀenh kơ tơdrong lui kơ yang noh et ming hơdrơ̆m đak jing 'măng akŏm tôm kon pơlei. Dôm tơmam soi plang kơyuơ kon pơlei chă tơgop vă tơƀôh đon bơnôh hmach bơnê păng tơdrong tơguăt tơguăl dih băl: “Kon pơlei truh akŏm kơdrơ̆m dêh, sơ̆ noh đe akŏm phe ƀa vă pai tơdrô hơtŭm, truh ah năr soi tơbeh noh đe tơgrop minh pôm nhŭng, rim bơngai tơgop tŏ sĕt vă răt nhŭng 'măn soi kơ yang. Et ming hơdrơ̆m đak sơ̆ ki đe hơnơ̆ng pơgơ̆r ah khei 3 truh khei 6 rim sơnăm, apinh asong ăn tŏ 'mi kial 'lơ̆ng sơđơ̆ng. Mă 2 noh apinh ăn kon bơngai hơdrol kơ mơ̆t lơ̆m pơyan choh jang 'nao, pơlei pơla gơh grăng pran ling lang, vă jang đei lơ phe ƀa hơƀo”.

Lơ̆m et ming đak hơdrơ̆m (et soi đak tơnglang)kơ bơngai M’nông, dôm khôi soi tơbeh đei minh pơjou khan gia păng 2 'nu tơgŭm soi yang. Pơjou khan gia hơnơ̆ng noh kră pơlei dah mă bơngai mă đei kon pơlei lui yom, đei yang asong ăn tơdrong hơbĕch hơbal, rơbot lơ ƀai soi kơ yang păng hlôh vao kloh klĕch gah khôi juăt kră sơ̆. Đe sư jĭ bơngai tang măt ăn pơlei pơla pơma dơnuh hăm yang hơpang.

Lơ̆m tơdrong grasia kơ đak krong Sêrêpôk, pơjou khan gia hrŭk ao tanh juăt jue pơtơm dôm khôi soi tơbeh. Jơva chĭng chêng pơtơm hrou atŭm hăm nơ̆r sơkat, pơtruh dôm nơ̆r apinh hơpơi đơ̆ng kon pơlei gah minh pơyan choh jang 'nao gơh đei tŏ 'mi kial 'lơ̆ng sơđơ̆ng, jang xa đei yua lơ.

Et ming hơdrơ̆m đak (et soi đak tơnglang) athei soi tơbeh 3 tơdrong, soi kơ yă ƀok dơnơm, soi tơbeh ah hơdrơ̆m đak păng soi pôk bơnê kơ kră pơlei păng dôm bơngai hlôi tơgŭm pơm soi.

Pơjou khan gia Y Nga Glan, tơ̆ pơlei Đôn ăn tơbăt, lơ̆m rim tơdrong soi, tơmam soi gô đei plang ăn kơ yang hơdrol kơ pơlei pơla atŭm et xa. Atŭm hăm dôm tơmam plang kơyuơ kon pơlei hơmet, dôm tơmam drăm nhen săng, đao, kơpaih, ngar unh, unh jrĕng pơm đơ̆ng sal sut ưh gơh kơƀah lơ̆m tơdrong et soi. Pơjou khan gia ăn tơbăt “Đei por 'nhot, đei tơdrô, đei 'nhĕm nhŭng păng dôm tơmam soi plang… Khôi et soi ou đei đơ̆ng chăl yă ƀok sơ̆, đunh đang bơih, dang ei bơ̆n pơtoi pơm kiơ̆ khôi juăt kơ hơdrung hơdrĕch đĕch”.

Lơ̆m tơdrong soi tơbeh, jơva chĭng chêng, tơdra hơtŭn hơsuang pơjing hê̆ tơdrong rơ-ông rơ-ang sô̆ chơt ah jih đak krong Sêrêpôk. Pơmai H'Nụ Bu Dăm, oei tơ̆ pơlei Ea Mar, xah Krông Na ăn tơbăt: rim pơlei pơla kơ bơngai M’nông mă lơ noh oei tơjê̆ hăm đak krong ou, kon pơlei rơih dôm hơnih đei tu đak rok kiơ̆ đak krong vă pơm hơdrơ̆m đak:  “Tu đak krong Sêrêpôk tơ̆ ou adoi jing đak krong hlôi tơguăt đunh đai hăm kon pơlei tơ̆ tơring sơlam ou. Et soi hơdrơ̆m đak jing kăp gĭt noh vă pôk bơnê kơ thong đak hlôi ro găn păng đei tu đak vă đei đak sŏ nhă ăn kon pơlei hơrih xa, gơnơm đơ̆ng thong đak ou”

Jĭ khôi juăt kăp gĭt hăm kon pơlei M’nông tơ̆ tơring sơlam, et soi hơdrơ̆m đak ưh hơdrô̆ tơƀôh đei tơdrong tơrĕk vei lăng thong đak đơ̆ng kon pơlei mă oei jing 'măng vă tơguăt kon pơlei, pơm trong vă rim bơngai tơƀơ̆p tơguăt atŭm băl vei răk tơƀăk mong dôm tơdrong juăt jue kơdih.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC