Đah rlău 1/3 rnoh nuĭh lah rnoi mpôl đê̆, n’gor Dak Nông êng uănh khlay tât pah kan n’hŭch ach o. Đah tơm ndơ bah ăp bôk nău  kan gưl neh dak ndrel đah trong ƀư nhŭp ti nchŏng kan”, hang rbăn rtnăk ƀon lan hŏ dơi ntop kơl joi geh trong rêh, rgâl bah nău mĭn ƀư njêng. Nơm geh kơt nê, rnoh âk rnăk ach o nkual rnoi mpôl đê̆ hŭch âk, nău rêh nuĭh ƀon lan nar lơn ma dơi n’hao prêh.

Ndăn trôk sơh lôch mih ntoch jong, yuh Thị P’lông ndrel sai luh mir ta ƀon Bu Prăng 1A, xã Quảng Trực, nkuâl Tuy Đức gay koh srang play mắc-ca. Yuh Thị Plông an gĭt, mir tơm dơi tăm rlău 6 năm bah năp nơh tă bah kon ntil ngih dak ntop kơl. Ntơm bah nê yuh pơk hvi mbơi, n’hanh rlău n’gul hŏ an klêh play. Yuh Thị Plông nkoch, mắc ca aƀaơ lah ndơ tăch kah khlay ta ƀon Bu Prăng. Kônh wa hŏ gĭt ih pâr êng, nklâm tâl, ship tăch lam ăp ntŭk n’hanh dôl mĭn tât nău rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP ta ntŭk.

“Aƀaơ mir tơm hvi 1,2 ha geh rlău 300 tơm, 2/3 hŏ n’hanh dôl an klêh play. Ăp năm klêh geh nklăp 80-100 rkeh prăk. Mắc-ca bah kônh wa ta ƀon Bu Prăng 1A dôl dơi ăp n’gâng kan dơi kan ntop kơl rdâk njêng săk ntơ lư ndơ geh ƀư OCOP kah khlay bah Tuy Đức.”

Ăp ƀon Bu Prăng 1A nklăp 4 km lah ƀon Bu Prăng 2A, xã Quảng Trực, nkuâl Tuy Đức. Tâm ndrung hvi 20 m², yuh Thị Thảo dôl njing tăch djăr tâl pe. Yuh Thị Thảo nkoch, aơ lah djăr dơi mât rơ̆ bah 90 mblâm djăr me ntil ma Ngih dak kơl năm e nơh. Rlău ma dơi ntop kơl mât rong, rnăk yuh dơi ntop kơl prăk gay rvăt máy piĕh pih, dĭng puh dak si ndrŭng rhŏ dŏng an nău kan tuch tăm đŏng. Lĕ rngôch ntop kơl dơi rnăk dŏng di nău kan, nsĭt tay nău dơi kloh. Yuh Thị Thảo rhơn nkoch:

“Rnăk hên dơi kơl máy piĕh pih, dĭng puh dak si ndrŭng năm 2019; n’hanh dơn geh 90 mblâm djăr ntil n’hanh 190 kg lâk nse an djăr sa. Ntơm bah rnoh djăr dja, hên hŏ mât rơ̆ rhiăng mblâm, hŏ tăch geh 3 tơ̆, ăp tơ̆ rlău 15 rkeh prăk. Prăk dja hên dŏng an oh kon hăn nti, n’hanh rvăt mât rơ̆ tay. Let năp tay, he dơn geh tay bơi 200 tơm mắc ca ntil tĭng đề án mhe đŏng. Gay tăm, he hŏ muĭh pih, kuĭh ntu n’hanh ndum phân hôm. Rlău ma nê, hôm kơt nti tay kỹ thuật mât chăm tơm mắc-ca bah cán bộ xã, nkuâl đŏng.”

Ta nkuâl n’har bri Tuy Đức, n’gor Dak Nông, dơi kơl bah ăp bôk nău kan gưl neh dak đŏng kơt rnăk yuh Thị Plông n’hanh yuh Thị Thảo, geh 848 rnăk.  Nuĭh ƀon lan tât 39 trong nchrăp kan ngăn ngăn, ntơm bah nău tuch tăm mât rong tĭng rêng rnoh khlay, tât ntơm njêng tăch rgâl, hŏ ntik n’hao nău tam, kơl kônh wa rgâl geh âk, n’hŭch ach o kloh.

Wa Nguyễn Văn Minh – Kruanh Phòng Dân tộc n’hanh Tôn giáo nkuâl Tuy Đức an gĭt, lah nkuâl n’har bri đah bơi 40 % nuĭh ƀon lan rnoi mpôl đê̆, nkre đah ndơ tuch tăm mât rong. Ma bôk nău  kan gưl neh dak mpeh n’hŭch ach o, kônh wa mô dơn dơi kơl joi geh trong rêh ma hôm dơi ntĭm nti lam lĕ rngôch, bah kỹ thuật tuch tăm, mât rong tât kơp nđăp nău dơi tuch tăm đŏng:

“Jrô kan Dân tộc n’hanh Tôn giáo kan nsum đah Jrô kan Tuch tăm mât rong, Ntŭk rgum kan Kỹ thuật rhŏ dŏng tuch tăm mât rong n’hanh UBND ăp xã ƀư ra uănh tay, sơch di nuĭh dơi kơl đŏng. Nkre, sŏk nău rgop ƀon lan gay năl ntop kơl moh ntil tơm, moh ndơ mât n’hanh njêng rmôt groi nđôi ăp trong nchrăp kan. Lơn lah, mpôl hên tĭng ƀư trong rƀŏng nhŭp ti nchŏng kan an tĭng rnăk, gay đăp mpăn tơm ndơ ntop kơl hun hao rơ̆ jêng uĕh, nsĭt tay nău dơi ngăn ngăn an nuĭh ƀon lan.”

Dak Nông lah n’gor mpeh yôk yang hôm âk jêr jŏt ta Tây Nguyên. Lam n’gor aƀaơ geh rlău 695.000 nuĭh, tâm nê 1/3 lah ƀon lan rnoi mpôl đê̆, mpeh 45 rnoi nuĭh. Tĭng ƀư bôk  nău kan gưl neh dak n’hŭch ach o jŏ jong nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ lvang năm 2021 – 2025, n’gor Dak Nông dơi Trung ương ntop kơl bơi 900 rmen prăk an ƀư ăp trong nchrăp kan n’hŭch ach o ngăn ngăn, kơt: Ntop kơl ndơ dŏng; âk ntil trong rêh, hun hao trong ntĭt  leo n’hŭch ach o; ntop kơl hun hao tuch tăm, rgâl geh ndơ sa kah; jay gŭ n’hanh nău kan…

Wa Tôn Thị Ngọc Hạnh – Groi kruanh UBND n’gor Dak Nông uănh năl, ntơm bah bôk nău kan dơi an ƀư, nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ ta Dak Nông hŏ rgâl, ntơm bah ntŭk ntô ndơ dŏng, nhih nti, gung trong tât nău rêh bah nuĭh ƀon lan. rnoh âk rnăk ach o nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ hôm 2,99%, hŭch tât 4 tơ̆ rđĭl đah trong nchrăp tă bah HĐND n’gor n’gluh bah năp năm kan. Tâm rnôk n’glăp n’gor n’hanh nău Chính phủ mbra uănh an ƀư rơh 2 (2025 – 2030), wa Tôn Thị Ngọc Hạnh dăn đă:

“Ta n’gor Dak Nông aƀaơ nha hôm âk jêr jŏt, n’hanh nău nuĭh ƀon lan klaih rlău ach o mô hŏ nâp jŏ ngăn. Jêng, tâm rơh 2, rnôk n’gor dơi n’glăp nsum mbra geh njuat rgâl săk mhe, bôk nău kan mbra dơi mât uănh khlay an ƀư tay. Nthoi tay nău dơi bah  rơh bôk năp, bôk nău kan mbra dơi hun hao nâp  jong lơn, kơl nuĭh ƀon  lan mô dơn klaih rlău ach o ma hôm ƀư geh ndrŏng đŏng.”

Bôk nău kan n’hŭch ach o ta Dak Nông hŏ n’hanh dôl nsĭt tay ăp nău dơi kloh, nơm geh nău grêt dăch bah cán bộ tâm dâng n’hanh trong ƀư “nhŭp ti nchŏng  kan” trong kơl di n’hanh tât di nuĭh, ndrel đah nău nsrôih bah nuĭh ƀon lan, njăr trong hăn n’hŭch ach o Dak Nông dôl tĭng kơn nâp dăng, jêng jâng nsing gay an ƀư geh nău tam rơh bah kơi tay rnôk Đảng n’hanh Ngih dak ntop kơl tay./.