Yuh L.T.L ta Khối 6, Phường Thành Nhất, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột geh kon dôl nti tâm ngih săm ƀŭt mầm non Thành Nhất, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột. Kŏ kơt ân me êng đŏng, yuh L uănh rjăp tât nau ngêt sa tâm ngih săm ƀŭt bah kon nơm, mro ŭch kon geh sa kah, tŏng gay geh n’hâm soan, nuih n’hâm hăn nti ndrel pâl. Tĭng yuh La, yuh ŭch ngăn rnôk ngihs ăm ƀŭt săch ndơ să ăp nar ndrel lir nchih tâm bảng mbơh. Ăp rnôk sa kŏ geh tŏng kah ndrel rgâl ndơ sa tâm di ma kon se. Me mbŏ dơi hăn ngih ŭnh bah ngih săm ƀŭt gay ma uănh rnôk gâm sa. Yuh L.T.L nkoch:

            ‘Gâp geh kon hăn nti tâm ngih săm ƀŭt aơ, saơ ăp âi uănh rjăp tât nau gŭ ntĭm nti kŏ kơt lah n’hâm soan bah kon se, mông sông tâm ngih săm ƀŭt uănh rjăp tât ndơ sa, lay, răk kloh đăp mpăn ndơ ngêt sa. Ngih săm ƀŭt tăm êng byăp kloh gay ân kon se sa. Nkre, ngih săm ƀŭt hôm ntĭm nti tât ăp nau nti gay kon se gĭt tât ăp ntil byăp đŏng”.

            Ngih săm ƀŭt mầm non Thành Nhất, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột rnôk aơ geh 340 kon se dôl nti, kon se sông ndrel bĭch nar tâm ngih săm ƀŭt. Năl nau kan prêh bah nau ntĭm nti, răk rong kon se mầm non. Ban Giám hiệu ngihs ăm ƀŭt uănh khlay tât nau hun hao săk jăn, ngăn lah nau ngêt sa. Yor tâm năm aơ, nau khlay ngăn lah kon se sa ueh, bĭch hăk gay hao têh ndrel bôk rngok blau. Gay ndơ sa kah, kloh, Ban Giám hiệu ngih săm ƀŭt uănh rjăp ntơm rnôk ndơn, rao, gâm, pă ndơ sa ân kon se. Ngih săm ƀŭt nkah nau săch ndơ sa, kah tâm ban ăp rnôk. Ndơ sa geh pă jêng du pơh, săch âk byăp, play, bum tĭng yan gay đăp mpăn  rih, kloh. Ngăn lah, ndơ sa geh ƀư tĭng rup Tháp ân kon se ntơm 3-5 năm (nau mbơh tât ndơ sa ndrel rnoh ndơ sa dơi geh sa bah nŭih) bah Viện Dinh dưỡng-N’gâng kan dak si. Nai nti Trương Thị Bình, Groi hiệu trưởng Ngih săm ƀŭt Mầm non Thành Nhất, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, mbơh:     

            ‘Mhâm ƀư, ngêt sa mhâm gay săk bah kon se hun hao ueh êng ndrel hao têh tâm ban, ueh nê lah nkô̆ nau ŭch bah ngih săm ƀŭt. Ntơm bah nau ndâk nkra ndơ sa đăp mpăn tŏng kan, tâm di ueh ân tât rnôk săch ăp ndơ sa kŏ geh đăp mpăn rih kah. Ndơ  sa geh ntô lir, dŭng tâl, geh moh ntŭk tăch ân n’hêl. Ƀư nau ngêt sa ân kon se đah nau ueh tâm di, rhơn răm”.

            Tĭng ăp nŭih ƀư nau ngêt sa, ndơ sa bah kon se nti mầm non ân ƀư tŏng tĭng nau đă. Đah kon se mầm non, ndơ sa ntơm 1.230 tât 1.320 kcal tâm du nar. Rnoh  rnih sĭk geh 52% tât 60%, chất đạm geh 13% tât 20%, ndơ lay geh 25 tât 35% tâm rnoh ndơ sa. Ndơ sa bah kon se ân âk ntil. Gâm ndơ sa geh vâr, puăch, byăp, play, ân geh rlau 10 ntil ndơ êng êng, geh đê̆ ngăn 5 tâm 8 ndơ sa tĭng nau đă bah N’gâng kan dak si lam ntur neh, tâm nê ndơ lay, geh: puăch, ka, tui, reng, tăp, tuh; ndơ lay geh dak ngi, rnih geh piăng, mì, phở, bung; byăp, bum, play, dak toh.

            Êp nê, ndơ sa kah tâm di, tâm rgop nau pâl rlưn geh ngihs ăm ƀŭt ƀư ueh. Ăp nau kan geh ƀư kơt thể dục mông ôi, ntĭm nti, pâl m’ak, ngăn lah nau kan bah dih. Ngih săm ƀŭt hŏ ƀư ueh “Nau kan ngêt sa tâm rgop ma nau pala” yor N’gâng kan ntĭm nti đă ƀư. Tĭng nau đă bah N’gâng kan dai si lam ntur neh, kon se ân geh n’hao pâl đê̆ ngăn 60 mnĭt du nar, geh pă jêng âk tŏ, tŏ đê̆ ngăn lah 10 mnĭt đah nau tâm rgop n’hao nau dơi đah nau dăng, tâm di ma năm, kon se bu klô, bu ur ndrel rnôk hun hao săk ndrel pâl.

            Mô êng ƀư nau sa tâm ngih săm ƀŭt, ăp nau hôm nkoch, mbơh ntĭm me mbŏ ƀư ndơ ngêt sa tâm kon se, rgâl ndơ sa tâm ngih săm ƀŭt gay jêng nau ueh rnôk kon se sa tĭng nau âk ntil ndơ sa, tâm rgop ma ngih săm ƀŭt tâm nau ngêt sa tâm ngih ndrel mơng sa ndơ ueh, tâm di, mô dơi sa rlau 8h măng, mô sa ndơ sa âk sĭk ndrel boh.

            Ngăn lah, me mbŏ mô dơi ntop ndơ sa ăp vi chất ân geh tĭng nau nai dak si tâm khoa ndơ sa. Nai dak si Chuyên khoa Phạm Thị Kim Quý, Kruanh Khoa Nội nhiễm, Ngih dak si Đa khoa nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, đă:

            ‘Ngăn lah geh du nau ngêt sa tŏng kah ăp ntil ndơ sa ăp nar hŏ tŏng dơi nau geh hun hao bah kon se hôm. Nau pă ntop tay ndơ sa êng, dak si kơt lah Can xi, kẽm, sắt...ân kon se ri ntop tĭng rnôk yơn mô dơi dŏng mro. Lah jâk săk, prêh bah kon se lĕ tŏng ri nau ntop tay ndơ sa êng kơt nê lah mô kâp, lah nơm ntop tay ri nau ntop ăp ntil ndơ sa kơt lah mô ueh, lah păng rmeh ri kŏ luh êng. Kơt ro păng mpŭng. Rnôk ŭch ndơ  sa ntop tay ri ân geh ôp nai dak si chuyên khoa yor ăp kon se, ăp năm deh geh nau ŭch ueh mpeh săk jăn kon se, ăp năm deh bah kon se lŏ geh nau ŭch mpeh ndơ sa kah êng êng”.

            Lah ngih săm ƀŭt ƀư ueh nau ndâk ndơ sa kah, tâm di tâm rgop ma nau pala rlơn ân tâm di, nkre, uănh khlay nau ntĭm nti ndơ sa ân kon se bah ngih săm ƀŭt mra jêng nau mơng sa, ngêt khoa học, tă bah nê rgop nau n’hao n’hâm soan, săk jăn, bôk rngok ân kon se./.

            Nau ntĭm ndơ sa ân kon se tâm năm nti mầm non.

            Nau ntĭm ndơ sa ân kon se tâm năm nti mầm non lah nau nkoch tât ndơ sa ndrel rnoh ndơ sa ân ăp nŭih geh Viện Dinh dưỡng-N’gâng kan dak si nkah đă ăp nŭih gay geh dŏng tâm rnôk sa, ngêt gay đăp mpăn hun hao săk jăn, der ji. Nsing tâm nau ntĭn ndơ sa ân kon se mầm non, me mbŏ ân geh ndâk nkra nau ngêt, sa ân tâm ma kon se. Gay gĭt kloh nau aơ, phóng viên hŏ geh tâm nchră ma Nai sak si Chuyên khoa I Vi THị huệ-Kruanh Khoa Dinh dưỡng, Ntŭk nkân njrăng srê ji n’gor Dak Lak mpeh nau aơ.

            Pv: Ndơ sa ân kon se tâm năm nti mầm non tĭng nau ntĭm sa mhâm nau geh, ơi nai dak si?

            Nai dak si Vi Thị Huệ: Gay ndâk nau ngêt sa ân săk nŭih, nơm ân nsing tâm nau geh ndơ ngêt sa tĭng nau ntĭm tâm di. Ta aơ nơm dôl nkoch tât kon se nti mầm non, kơt lah kon se ntơm 3-5 năm. Ndri ndâk ndơ ngêt sa ân kon se tâm năm kơt aơ ri ân geh đăp mpăn ăp nau kơt ba kơi aơ:

            Tal bôk năp pă nau dăng, gay pă ân tŏng ăp ntil ndơ sa kơt lah: rnih, ndơ lay, chất đạm, chất cơ, khoáng chất ndrel Vitamin. Gay đăp mpăn ân kon se geh tŏng nau dăng săk ndrel hao têh tâm di, kon se mầm non ân geh 1230-1320 calo/nar.

            Tal bar lah âk ntil ndơ sa: Tâm ăp ntil ndơ sa ân kon se sa ân tŏng âk gay rgâl ndơ sa, ân kon se leu sa lơn, kah lơn ma hôm tŏng kah ueh.

            Tal pe: lah ăp ntil ndơ sa gâm tĭng nau ŭch sa bah kon se: Gay njêng nau mơng ŭch ma nau ngêt sa, ngăn lah đah kon se mô lăp sa, mô lăp ndơ kah tâm săk, ri nơm ân sa tĭng nau ŭch bah kon se. Nkra ăp ntil ndơ sa geh âk màu, rup ueh, săch ndơ sa tĭng yan, ndơ sa hôm rih ueh, âk ndơ kah lay.

            Tal puăn ân geh đăp mpăn kloh tâm ndơ sa: Kŏ kơt tĭng nau ngêt sa tŏng kah bah ndơ ntĭm sa, nơm ân njrăng uănh tât nau đăp mpăn ndơ sa, mô dŏng ndơ sa rlau nar, djơh, geh dak si...gay der khuch tât n’hâm soan kon se.

            Ndrel dăch dŭt lah der ndơ sa ƀư mô ueh tâm săk kon se: Du đê̆ kon se mẫu giáo mra mô tâm di ma du đê̆ ndơ sa kơt lah dak toh ndrôk, tăp, ăp ntil grăp, tui ka reng...Ndri ma, rnôk ân kon se sa du đê̆ ntil ndơ mhe, nơm ân uănh tâm săk jăn kon se gay der ân kon se sa  ba kơi tă. Ăp rnôk ân kon se sa ma ndơ sa mhe ri knŭng ân kon se sa đê̆ đă.

            PV: Mpeh nau ngêt sa ri nơm moh nau sa ân tâm di ơi nai dak si?

            Nai dak si Vi Thị Huệ: Nau ntop ndơ sa ân kon se nti mẫu giáo ân nsing tâm ndơ sa kah tâm di ma kon se ntơm 3-5 năm kơt nơm hŏ nkah nkoch ba lơ nê ndrel kơt tĭng ân rjăp. Nau ntĭm ndơ sa geh ndâk tĭng rup Kim tự tháp bah AI Cập, pă klơ đê̆ tâm dâng âk, ntoh nau geh pă ndơ sa gay rnglăp tâm săk jăn ntơm bah đê̆, bah găp ndrel âk. Đah ndơ geh pă sa ân kon se ntơm 3 tât 5 năm: tâm mpeh klơ prêh ngăn lah rnoh sĭk ndrel boh, aơ lah ndơ sa mô dơi geh dŏng âk, kơt lah hôm ntop tây tâm ăp ntil ndơ sa, yơn rnoh đê̆, kon se sa tâm dâng 15g sĭk ndrel tâm dâng 3g boh ăp nar. Jêh nê lah ngih hôm geh moh lah Lipod, kon se ân geh pă ndơ sa ăp nar gay kơl an play nuih ndrel n’hai nau dăng bah bôk rngok. Yơn lah, knŭng ân kon se sa ndơ sa lay săk, nau aơ mra kơl an nau dăng ndrel kơl an săk jăn nơih geh rnglăp vitamin ndrel khoáng chất lơn. Du đê̆ ntil ndơ sa lay ân kon se geh sa lah: Ka dak lêng, play óc chó, ngi oliu, ngih grăp cải, ngih hướng dương...Kon se năm aơ ân pă nklăp 5 đơn vị ndơ lay ăp nar, tâm ban ma 5g dak ngih mô lah 6g bơ. Jêh nê lah Protein, hôm moh lah chất đạm, geh âk ntil kơt lah: Puăch, ka, tăp ndrel dak toh. Rmôt chất đamh, gehL đạm thực vật (ăp ntil grăp, dak si grăp, play ƀơ) ndrel dak ngi mpa (puăch, ka, tăp, tui, reng). Tâm nê kon se ân geh sa âk ngih grăp. Đah kon se ntơm 3-5 năm, chất đạm lah ndơ khlay ngăn kơl an kon se hun hao bôk rngok ndrel săk jăn. Ăp nar, kon se ntơm 3-5 năm ân geh sa 3,5 đơn vị chất đạm, ăp đơn vị nklăp 40-50 g tăp ndrel puăch djar ndrel nklăp 30-50g ka, puăch. Bol ma đạm grăp ueh ma n’hâm soan lơn, yơn kŏ ân geh sa ngi mpa. Kon se năm aơ ân ngêt 4 đơn vị dak toh srat ăp nar, đah du đơn vị tâm ban ma 100ml dak toh ndrôk, 100g dak toh srat, 15g phô mai. Dăp tay đŏng nê byăp, play lah ăp ndơ sa khlay tal 2 jêh dak, kơl an  ueh lăp ndơ sa ân kon se dăng săk, kon se sa 5 tât 6 đơn vị grăp pkay ăp nar, đah du đơn vị tâm ban n’gul ngan piăng (55g). Tâm ăp ndơ geh rnoh, ân kon se sa piăng, phở, bánh mì...yor mô geh âk rnoh ma ân ntip âk ndơ êng đŏng. Jêh nê lah dak, dak toh ndrel play mô lah sa âk ởn rnôk bri duh mô lah kon se pâl âk. Yơn lah, mô ân kon se ngêt dak toh ndrel dak play rgâl ma dak ngêt. Kon se ân geh pâl ndrel bĭch ân tŏng. Ăp nau kan êng bah kon se ân geh tâm ban, đê̆ ngăn 60 mnĭt ăp nar, geh: hăn jâng, kdăt rse, ăp nau pâl tâm tĭng, bonhs rổ, chưng play, re dak, ncho ndeh vah jâng.

            PV: Ơ, lah ueh ma nai dak si./.