Klêi lối môi chât hơnăm tơbleăng, Pơkâ 42/2012 ƀă Pơkâ 64/2015 hiăng tŏng gum vâ chê 570 rơpâu ngế pêi cheăng hdroâng kuăn ngo, ƀă tâi tâng kơxô̆ liăn lối 1.270 rơtal. Mâu troăng hơlâ tŏng gum kố hiăng veăng gum tăng cheăng pêi tơniăn, mơdêk tơdroăng ki rơkê plĕng mâu ngế cheăng ƀă mơdêk mơnhông cheăng kâ rêh ối pơlê pơla a hên tơring cheăm ki ối xơpá.

Laga, ki khât tơbleăng kố xuân mơhno ăm hlo hên tơdroăng ki ôh tá tơniăn: tơdroăng ki xúa ối iâ drêng nếo bu ai 13/25 to cheăm bêng pêi pro tŏng gum; kơlo gum iâ, hâi khế gum iâ; mơ-éa chêh pro phá pro khu mơdró kâ xơpá vâ châ mung; troăng hơlâ kố tá hâi pơkâ tâi tâng mâu kơvâ môi tiah uâ pơliê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Tung pơla mâu kong têa kal mâu ngế cheăng pơhlêh rĕng, tơdroăng ki ‘mâi pơhlêh péa pơkâ ki tối a kơpêng chiâng tơdroăng pơkâ thế kal tơdrêng.

A rôh hôp, mâu kăn hiăng veăng tơpui tối tơdrăng vâ pêi pro klêi troăng hơlâ tŏng gum tiô troăng pêi ai pơxúa ƀă tơ’lêi hlâu tâ. Jâ Lương Thị Oanh, Kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm Pêt mơjiâng tơmeăm pêi chiâk deăng Ea Wy (tơring a Hleo, kong pơlê Dak Lak) tối, Khu pêi cheăng tơrŭm ai tơdroăng púi vâ rah xo ƀă hnê hên ngế pêi cheăng cho hdroâng kuăn ngo. Laga, kơlo tŏng gum nôkố ối iâ, tơdroăng ki tơkŭm po lâm hnê tá hâi tơtro ƀă tơdroăng ki ai khât mê ôh tá tơ’mot châ ngế pêi cheăng. Troăng hơlâ tŏng gum ‘mâi pơhlêh kal tơmâng ngăn tâ nếo troh tơdroăng ki kal, ki xiâm dêi tơdroăng cheăng hdroâng kuăn ngo. Jâ Oanh pơkâ thế:

“Môi hneăng hnê châ tŏng gum 5 troh 7 rơtuh liăn, la tâng ton troh 3 khế kô tơdjâk troh pêi lo liăn, tơdroăng rêh ối dêi ngế pêi cheăng, cho tơdroăng ki xiâm tung rơpŏng hngêi. Á pơkâ thế tơkŭm po hnê a cheăm bêng, achê tíu rêh ối ƀă pêi cheăng, vâ ngế pêi cheăng rế hriâm, rế pơtối châ pêi cheăng”.

Jâ Huỳnh Thị Liên Hoa, Pơkuâ Kơbong Klâ xoăng kơpong - Viê̆n Pơkâ ƀă Kơchuâ chêh túa pêi chiâk deăng (Khu xiâm ngăn chiâk deăng ƀă Hyôh kong prâi) ăm ‘nâi, troăng hơlâ tŏng gum nôkố ối ai hên hlá mơ-éa chêh pro, mê chiâng pro khu mơdró kâ trâm pá:

“Pơkâ thế mơnhên ngế ki mê cho hdroâng kuăn ngo gá chía xơpá. Tơdroăng kố nôkố ôh ti ai tung căn cước kŏng yân, mê khu mơdró kâ athế mơnhên tơ’nôm ƀă ‘mot tơ’nôm hên hồ sơ. Tung pơla pro mâu hlá mơ-éa, troăng hơlâ pro ‘nâng ‘nâi khât, vâ pro tiah lâi xuân ối rak vế châ tơdroăng ki pơkuâ ngăn krá tơniăn. Ƀă pơhlêh kơxô̆ nôkố, tâng kơ koan pơkuâ ngăn rơtế ƀă veăng gum mê mơni kô tŏng gum khu mơdró kâ gá kô tơƀrê”.

Hên mâu kăn xuân pơkâ mơ’no po rơdâ mâu ngế ki châ pơxúa, tơbleăng tơnêi tơníu tŏng gum chu troh a cheăm vâ tơtro tâ ƀă ki ai khât; tơdrêng amê troăng hơlâ kố kal châ kơchuâ chêh pro tơdâng tơ’mô ƀă mâu luât ƀă tơdroăng mơnhông thôn pơlê ki ê. Rơtế amê, kal ‘mot tơ’nôm mâu pơkâ mơnhên tối tơƀrê xúa mâu ngế pêi cheăng klêi tŏng gum, mơdêk tơrŭm pơla khu mơdró kâ – khu pêi cheăng tơrŭm – khu kăn pơkuâ cheăm bêng, rak tơniăn tơdroăng ki krá tơniăn tung ‘no liăn mơnhông kơpong hdroâng kuăn ngo.

Rôh hôp kố châ ngăn cho hvêa prôk ti tăng ‘nâi ki kal, veăng gum pêi pro klêi kơxop hlá mơ-éa ‘mâi pơhlêh Pơkâ 42/2012 ƀă Pơkâ 64/2015 vâ pơtroh ăm Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ngăn tung la ngiâ. Ki xiâm tơmiât troh mơjiâng môi troăng hơlâ tŏng gum rơkê plĕng, cho khât, tơdâng, pro ivá ton xŏn ăm kơpong krê tung tơdroăng hnê mâu ngế cheăng kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă peăng kong ngo tung tơdroăng nếo. Pôa Lê Đức Thịnh – Ngế xiâm ngăn Cheăng kâ khu pêi cheăng tơrŭm ƀă Mơnhông thôn pơlê tối rơdêi:

“Ngin kô hriăn ngăn tăng ‘nâi vâ ai môi tơdroăng tŏng gum tơkŭm, tơbleăng tiô troăng hơlâ môi tíu, vâ pêi pro pơhlêh troăng hơlâ tŏng gum kơpong hdroâng kuăn ngo pro tơ’lêi hlâu vâ mâu khu mơdró kâ, khu tơrŭm cheăng kâ vâi châ xúa kơxô̆ liăn tŏng gum tiô túa ki tơniăn tro má môi”.