Tung pơla kong tô khăng lĕm klêi mâu rôh kong mê ton hâi, nâ Thị P’Lông rơtế ƀă dêi kơnốu lăm dêi a chiâk a ƀon Su Prăng 1A, cheăm Quảng Trực, tơring Tuy Đức vâ krí dêi plâi mắc ca. Nâ P’Lông ăm ‘nâi, kơdrum loăng châ pêt lối 6 hơnăm hdrối săp ing hdrê xua tơnêi têa gum ăm. Ing mê, nâ po rơdâ ƀă lối tơdế mâu hdrê loăng hiăng ai plâi châ krí. Nâ Thị P’Lông tối, mắc ca nôkố cho tơmeăm xiâm a ƀon Bu Prăng. Vâi krâ kuăn pơlê hiăng ‘nâi uâ pơliê, têng kơ-óu, tâ tung tơdrong, tê ăm tơmối ƀă dế tơmiât vâ pro chiâng tơmeăm OCOP dêi pơlê.

“Nôkố kơdrum pêt rơdâ 1,2 ha ai lối 300 xiâm, 2/3 hiăng ƀă dế ai plâi hiăng krí. Rêm hơnăm châ xo liăn dâng 80 - 100 rơtuh. Mắc ca dêi vâi krâ kuăn pơlê a ƀon Bu Prăng 1A dế châ khu râ cheăng tŏng gum pro inâi tơmeăm OCOP krê dêi Tuy Đức”.

Kơtăn ing ƀon Bu Prăng 1A dâng 4 km cho ƀon Bu Prăng 2A, cheăm Quảng Trực, tơring Tuy Đức. Tung kơpong kơdroăng rơdâ 20 met karê, nâ Thị Thảo dế kal vâ tê dêi mâu í ki má pái. Nâ Thị Thảo tối, kố cho í châ păn sap ing 90 to í kăn hdrê ki Tơnêi têa gum ăm hơnăm nah. Pakĭng châ gum ăm tơdroăng păn, rơpŏng nâ ối châ gum ăm liăn vâ roê kơmăi trâ nhâ, kơƀin xôh pơkeăng hdrong kâ ‘nhiê. Tâi tâng mâu liăn tŏng gum pơrá châ rơpŏng xúa tro tơdroăng, tơƀrê khât. Nâ Thị Thảo phiu ro tối:

“Rơpŏng á châ hbru ăm kơmăi trâ nhâ, kơƀin xôh pơkeăng kơdê oâ hdrong hơnăm 2019; ƀă tơdah xo 90 to hdrê í ƀă 190 kg mơdrăn chĕm í. Ing mâu í ki kố, á akop châ 500 pŭm í, hiăng tê 3 xôh, rêm xôh lối 15 rơtuh liăn. Liăn ki kố á hrê, nâp liăn hriâm ăm dêi kuăn, ƀă roê mơdrăn chĕm ăm í. La ngiâ ah, á pơtối tơdah xo 200 hdrê xiâm loăng mắc ca tiô pơkâ nếo. Vâ pêt, á hiăng trâ nhâ, chiâ klôh ƀă mơ-ŭm pro phon. Pakĭng mê, ối hriâm ƀối tơ’nôm kih thuât rak ngăn mắc ca ing mâu kăn ƀô̆ cheăm, tơring”.

A tơring tơkăng kong Tuy Đức, kong pơlê Dak Nông, xuân châ tŏng gum sap ing tơdroăng tơnêi têa pơkâ kơdroh kơtiê môi tiah rơpŏng nâ Thị Plông ƀă nâ Thị Thảo, ai 848 rơpŏng. Kuăn pơlê châ tơdah xo 39 tơdroăng tơkêa ki ai pơxúa, ing tơdroăng tŏng gum pêt, păn mâu tơmeăm tiô túa ki kơnía, troh tơdroăng pơxiâm vâ tê mơdró, hiăng mơnhông ki tơƀrê, gum kuăn pơlê pơhlêh túa rêh kâ ối, kơdroh kơtiê.

Pôa Nguyễn Văn Minh – Ngế pơkuâ Ƀơrô cheăng Hdroâng kuăn ngo ƀă Tơdroăng tiô khôp tơring Tuy Đức ăm ‘nâi, cho tơring tơkăng kong ƀă vâ chê 40% kuăn pơlê cho hdroâng kuăn ngo, hmâ ƀă tơdroăng pêi chiâk deăng. Ing tơdroăng pơkâ tơnêi têa ‘na kơdroh kơtiê, vâi krâ kuăn pơlê ôh ti xê to châ tŏng gum mê ối châ hnê tŭm têk, sap ing kih thuât pêt, păn troh séa ngăn tơdroăng ki tơƀrê tung pêt, păn.

“Ƀơrô cheăng Hdroâng kuăn ngo ƀă Tơdroăng loi tĭng tiô khôp tơrŭm ƀă Ƀơrô pêi chiâk deăng, Tíu xiâm Kih thuât Tê mơdró Pêi chiâk deăng ƀă Vi ƀan hnê ngăn mâu cheăm tơkŭm séa ngăn, mơnhên tối, rah xo tro ngế ki châ tŏng gum. Tơdrêng amê hlối tơmâng xo mâu rơkong tơpui tối dêi kuăn pơlê vâ mơnhên nhên tŏng gum hdrê klâi, kuăn mơnăn klâi ƀă mơjiâng tôh séa ngăn mâu tơdroăng tơkêa. Malối, ngin pêi pro túa pơkâ râng kŏng hnê cheăng ăm rêm rơpŏng, vâ rak vế tŭm liăn tŏng gum đi đo mơnhông rơdêi, pro pơxúa tơƀrê ăm kuăn pơlê”.

Dak Nông cho kong pơlê peăng kong ngo ối hên xơpá a Tây Nguyên. Tung lâp kong pơlê nôkố ai lối 695.000 ngế, tung mê 1/3 cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, ối tung 45 hdroâng kuăn. Pêi pro tơdroăng pơkâ tơnêi têa kơdroh kơtiê krá ton kơpong hdroâng kuăn ngo pơla hơnăm 2021 – 2025, kong pơlê Dak Nông châ Tơnêi têa gum vâ chê 900 rơtal liăn tơbleăng pro mâu tơdroăng tơkêa kơdroh kơtiê ai pơxúa, môi tiah: Gum pro hngêi trăng troăng klông; tŏng gum túa rêh kâ ối, mơjiâng pro túa kơdroh kơtiê; gum pêt mơjiâng kế tơmeăm, pơhlêh trếo lĕm; pro hngêi ối ƀă tăng cheăng pêi.

Jâ Tôn Thị Ngọc Hạnh - Phŏ kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Dak Nông mơnhên tối, sap ing tơdroăng châ tơbleăng pêi, kơpong hdroâng kuăn ngo a Dak Nông hiăng pơhlêh hên, sap ing hngêi trăng troăng klông, hngêi trung hriâm, troăng prôk troh tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê. Kơxô̆ rơpŏng kơtiê kơpong hdroâng kuăn ngo bu ối 2,99%, kơdroh troh 4 xôh tâng pơchông ƀă túa pơcháu xua Hô̆i đong hnê ngăn kong pơlê mơ’no hdrối hneăng. Tung pơla ‘mot tơkŭm kong pơlê ƀă tơdroăng ki Chin phuh kô kĭ pơkâ hneăng má 2 (2025 – 2030), jâ Tôn Thị Ngọc Hạnh pâ thế:

“Dak Nông nôkố xuân ối hên tơdroăng xơpá, ƀă tơdroăng ki kuăn pơlê hluăn ing kơtiê tá hâi krá ton khât. Xua mê, tung hneăng má 2, drêng kong pơlê châ ‘mot tơkŭm kô pơhlêh dêi tơná nếo, tơdroăng kố kô pơtối châ tơmâng ngăn tŏng gum tơbleăng. Pơtối ƀlêi chiâng dêi hneăng má 1, tơdroăng tŏng gum kô châ tơbleăng krá tơniăn tâ, gum kuăn pơlê ôh ti xê hluăn ing kơtiê mê ối ai rôh tơ’lêi vâ pro kro mơdrŏng tơ’niăn hlâu tâ”.

Tơdroăng kơdroh kơtiê krá ton a Dak Nông hiăng ƀă dế pro pơxúa mâu tơdroăng pêi pro tơƀrê nhên, kơnôm ing tơdroăng hnê mơhno tŏng gum rơkê dêi kăn ƀô̆ ƀă túa pêi “râng kŏng mơhno cheăng". Troăng hơlâ tŏng gum tro ƀă troh tro ngế ki kal châ gum, rơtế ƀă ivá mơ-eăm dêi kuăn pơlê, tơdroăng kơdroh kơtiê a Dak Nông dế rế hía rế krá rơdêi, chiâng ivá vâ tơbleăng tơƀrê hneăng ki pơtối drêng Đảng ƀă Tơnêi têa pơtối tŏng gum.